JAC Board Solutions : Jharkhand Board TextBook Solutions for Class 12th, 11th, 10th, 9th, 8th, 7th, 6th

JPSC Jharkhand Previous Papers General Studies GS Paper- 4

JPSC Jharkhand Previous Papers General Studies GS Paper- 4

рдк्рд░рд╢्рди 1. рдХिрд╕ рдЛрд╖ि рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдХा рдЖрд░्рдпрдХрд░рдг рдХिрдпा, рдЙрди्рд╣ें рдЖрд░्рдп рдмрдиाрдпा ?
(a) рд╡िрд╢्рд╡ाрдоिрдд्рд░

(b) рдЕрдЧрд╕्рдд्рдп

(c) рд╡рд╢िрд╖्рда

(d) рд╕ांрднрд░
рдиोрдЯ्рд╕–рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдЙрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рдоें рдЖрд░्рдп рд▓ोрдЧ рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рджрдХ्рд╖िрдг рдж्рд░рд╡िрдб़ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рдк्рд░рдЪाрд░-рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХा рдХेрди्рдж्рд░ рдмрдиा рд╣ुрдЖ рдеा। рдРрд╕ा рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рджрдХ्рд╖िрдг рдоें рдЖрд░्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЕрдЧрд╕्рдд्рдп рдЛрд╖ि рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ाрдИ рдЧрдИ рдеी।

рдк्рд░рд╢्рди 2. рд╕ोрд▓рд╣ рдорд╣ाрдЬрдирдкрджों рдХे рдпुрдЧ рдоें рдордеुрд░ा рдЗрдирдоें
рд╕े рдХिрд╕рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдеी?
(a) рд╡рдЬ्рдЬी

(b) рд╡рдд्рд╕

(c) рдХाрд╢ी

(d) рд╢ूрд░рд╕ेрди
рдиोрдЯ्рд╕–рд╡рдЬ्рдЬि рд╕ंрдШ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рд╡िрджेрд╣ рдПрд╡ं рдоिрдеिрд▓ा рдеी। рд╡рдд्рд╕ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдХौрд╢ाрдо्рдмी рдеी। рдХाрд╢ी рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рдеी। рдЬрдмрдХि рд╕ूрд░рд╕ेрди рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдордеुрд░ा рдеी।

рдк्рд░рд╢्рди 3. рдмुрдж्рдз рдиे рдЕрдкрдиा рдкрд╣рд▓ा рдЙрдкрджेрд╢ рдХрд╣ां рджिрдпा рдеा?
(a) рдХाрд╢ी

(b) рд╕ाрд░рдиाрде

(c) рдХुрд╢ीрдирдЧрд░

(d) рдмोрдз рдЧрдпा
рдиोрдЯ्рд╕–рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЧौрддрдордмुрдж्рдз рдиे рдЕрдкрдиे рдордд рдХे рдк्рд░рдЪाрд░ рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा। рдмोрдз рдЧрдпा рд╕े рд╡े рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо, рдЛрд╖िрдкрдд्рддрдорди (рд╕ाрд░рдиाрде) рдЖрдпे। рдпрд╣ाँ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкांрдЪ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рд╕рди्рдпाрд╕िрдпों рдХो рдЕрдкрдиा рдкрд╣рд▓ा рдЙрдкрджेрд╢ рджिрдпा। рдмोрдз рдЧрдпा рдоें рдЧौрддрдо рдмुрдж्рдз рдХो рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ рдеा। рдЧौрддрдо рдмुрдж्рдз рдиे рдХुрд╢ीрдирдЧрд░ рдоें рдЕрдкрдиा рд╢рд░ीрд░ рдд्рдпाрдЧ рдХिрдпा। рдЗрд╕े рдмौрдж्рдз рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рдорд╣ाрдкрд░िрдиिрд░्рд╡ाрдг рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 4. рдоौрд░्рдпрдХाрд▓ рдоें рдЯैрдХ्рд╕ рдХो рдЫुрдкाрдиे (рдЪोрд░ी) рдХे рд▓िрдП рдЗрдирдоें рд╕े рдХ्рдпा рджрдг्рдб рджिрдпा рдЬाрддा рдеा? 
(a) рдоृрдд्рдпुрджрдг्рдб

(b) рд╕ाрдоाрдиों рдХी рдХुрд░्рдХी (рдЬрдм्рддी)

(c) рдХाрд░ाрд╡ाрд╕

(d) рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं
рдиोрдЯ्рд╕–рдоौрд░्рдпрдХाрд▓ рдоें рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рдЖрдп рдХा рд╕्рд░ोрдд рдХрд░ рдеा рдЗрд╕рдХो рд╡िрднिрди्рди рд░ूрдкों рдоें рд▓िрдпा рдЬाрддा рдеा। рдЗрд╕рдХो рдЫुрдкाрдиे рд╡ाрд▓े рдХो рдоृрдд्рдпु рджрдг्рдб рджिрдпा рдЬाрддा рдеा। рдЗрд╕рдХो рдЫुрдкाрдиा рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ рдоाрдиा рдЬाрддा рдеा।

рдк्рд░рд╢्рди 5. рд╡िрдХ्рд░рдорд╢िрд▓ा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЗрдирдоें рд╕े рдЖрдЬ рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рдеा? 
(a) рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ 

(b) рдУрдбिрд╢ा 

(c) рдмिрд╣ाрд░ 

(d) рдЭाрд░рдЦрдг्рдб
рдиोрдЯ्рд╕–рд╡िрдХ्рд░рдорд╢िрд▓ा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдмिрд╣ाрд░ рдк्рд░ांрдд рдХे рднाрдЧрд▓рдкुрд░ рдЬिрд▓े рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдкाрд▓ рдирд░ेрд╢ рдзрд░्рдордкाрд▓ (775-800 рдИ.) рдиे рдХрд░рд╡ाрдИ рдеी।

рдк्рд░рд╢्рди 6. рдЕрдЬंрддा рдХी рдХрд▓ा рдХो рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕рдиे рдк्рд░рд╢्рд░рдп (рд╕рд╣ाрдпрддा) рджिрдпा?
(a) рдЪाрд▓ुрдХ्рдп

(b) рдкрд▓्рд▓рд╡

(c) рд╡ाрдХाрдЯрдХ

(d) рдЧंрдЧ
рдиोрдЯ्рд╕–рдЕрдЬंрддा рдХी рдХрд▓ा рдХो рд╡ाрдХाрдЯрдХ рдиे рдк्рд░рд╢्рд░рдп рджिрдпा। рдЕрдЬंрддा рдХी рдЧुрдлाрдПं рдмौрдж्рдз рдзрд░्рдо рдХी рдорд╣ाрдпाрди рд╢ाрдЦा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╣ैं। рдЕрдЬंрддा рдоें рдиिрд░्рдоिрдд 29 рдЧुрдлाрдУं рдоें рд╕े рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдХेрд╡рд▓ 6 рд╣ी рд╢ेрд╖ рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 7. рдХिрд╕ рд╕ुрд▓्рддाрди рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдиे рднूрдоि-рдХрд░ рдХो рдЙрдд्рдкाрджрди рдХे 50% рддрдХ рдХрд░ рджिрдпा рдеा ?
(a) рдмрд▓рдмрди

(b) рдЕрд▓ाрдЙрдж्рджीрди рдЦिрд▓рдЬी

(c) рдоुрд╣рдо्рдордж рдмिрди рддुрдЧрд▓рдХ

(d) рдлिрд░ोрдЬ рддुрдЧрд▓рдХ
рдиोрдЯ्рд╕–рдЕрд▓ाрдЙрдж्рджीрди рдиे рд▓рдЧाрди (рдЦрд░ाрдЬ) рдкैрджाрд╡ाрд░ рдХा рдЖрдзा (1/2 ) рднाрдЧ рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрд▓ाрдЙрдж्рджीрди рдкрд╣рд▓ा рд╕ुрд▓्рддाрди рдеा рдЬिрд╕рдиे рднूрдоि рдХी рдкैрдоाрдЗрд╢ (рдиाрдк) рдХрд░ाрдХрд░ рд▓рдЧाрди рд╡рд╕ूрд▓ рдХрд░рдиा рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा।

рдк्рд░рд╢्рди 8. рд╕ुрд▓्рддाрдиी рдпुрдЧ рдоें рдмौрдж्рдзों рдХी рдХौрди-рд╕ी рд╢ाрдЦा рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдеी?
(a) рдеेрд░рд╡ाрдж

(b) рд╣ीрдирдпाрди

(c) рд╡рдЬ्рд░рдпाрди

(d) рддंрдд्рд░्рдпाрди
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕ुрд▓्рддाрдиी рдпुрдЧ рдоें рдмौрдж्рдзों рдХी рдеेрд░рд╡ाрдж рд╢ाрдЦा рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдеी।

рдк्рд░рд╢्рди 9. рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕े 'рдЖрди्рдз्рд░ рднोрдЬ' рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै?
(a) рдХृрд╖्рдгрджेрд╡ рд░ाрдп 

(b) рд░ाрдЬेрди्рдж्рд░ рдЪोрд▓ 

(c) рд╣рд░िрд╣рд░ 

(d) рдмुрдХ्рдХा
рдиोрдЯ्рд╕–рдХृрд╖्рдгрджेрд╡ рд░ाрдп рд╡िрдЬрдпрдирдЧрд░ рдХा рд░ाрдЬा рдеा। рдЙрд╕рдХा рд╢ाрд╕рдирдХाрд▓ 1509 рд╕े 1529 рддрдХ рдеा। рдЗрд╕рдиे рдЖрди्рдз्рд░ рднोрдЬ, рдЕрднिрдирд╡ рднोрдЬ рддрдеा рдЖрди्рдз्рд░ рдкिрддाрдорд╣ рдЖрджि рдЙрдкाрдзिрдпाँ рдзाрд░рдг рдХी рдеी। рдЗрд╕рдХा рд╢ाрд╕рди рдХाрд▓ рддेрд▓ुрдЧु рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдХ्рд▓ाрд╕िрдХрд▓ рдпुрдЧ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 10. рд╣ेрдордЪрди्рдж्рд░ рд╡िрдХ्рд░рдоाрджिрдд्рдп рднाрд░рддीрдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдХिрд╕ рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं? 
(a) рдкूрд░рди рдорд▓ 

(b) рдоाрд▓рджेрд╡ 

(c) рд░ाрдгा рд╕ांрдЧा

(d) рд╣ेрдоू 
рдиोрдЯ्рд╕–рд╣ेрдордЪрди्рдж्рд░ рд╡िрдХ्рд░рдоाрджिрдд्рдп рдХो рд╣ेрдоु рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рд╣ेрдоु рдФрд░ рдЕрдХрдмрд░ рдХे рдмीрдЪ рдоें рдкाрдиीрдкрдд рдХी рджूрд╕рд░ी рд▓рдб़ाрдИ 1556 рдоें рд╣ुрдИ рдеी। 1527 рдоें рдЦाрдирд╡ा рдХा рдпुрдж्рдз рд░ाрдгा рд╕ांрдЧा рдФрд░ рдмाрдмрд░ рдХे рдмीрдЪ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा।

рдк्рд░рд╢्рди 11. рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕ рдХрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдмंрджोрдмрд╕्рдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै? 
(a) рдЬрдм्рддी 

(b) рджрд╣рд╕ाрд▓ा 

(c) рдирд╕рдХ 

(d) рдХाрдирдХुрдЯ
рдиोрдЯ्рд╕–рдХृрд╖ि рднूрдоि рдХी рдоाрдк рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд▓рдЧाрди рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЬрдм्рддी рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╢ेрд░рд╢ाрд╣ рдХे рджीрд╡ाрди рдоुрд░्рд╢ीрджрдХुрд▓ी рдЦां рдиे рдХी рдеी।

рдирд╕рдХ- рдЗрд╕ рдк्рд░рдеा рдоें рд▓рдЧाрди рд╡рд╕ूрд▓ी рдХे рд▓िрдП рднूрдоि рдХी рдоाрдк рдХो рдЖрдзाрд░ рдирд╣ीं рдмрдиाрдпा рдЬाрддा рдеा।

рджрд╣рд╕ाрд▓ा- рдЗрд╕ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдиिрд░्рдоिрдд рдХрд░рдиे рдХा рд╢्рд░ेрдп рдЯोрдбрд░рдорд▓ рдПрд╡ं рдЦ्рд╡ाрд╣ा рд╢ाрд╣ рдоंрдЬूрд░ рдХो рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд▓рдЧाрди рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХी рдФрд╕рдд рдкрдж्рдзрддि рдеी।

рдк्рд░рд╢्рди 12. рдЕрдмुрд▓ рдлрдЬрд▓ рдХी рдоृрдд्рдпु рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рд╣ुрдИ ?
(a) рд╢рд╣рдЬाрджा рд╕рд▓ीрдо

(b) рдЕрдм्рджुрд░ рд░рд╣ीрдо рдЦाрди-рдЗ рдЦाрдиा

(c) рд╢рд╣рдЬाрджा рдоुрд░ाрдж

(d) рд╢рд╣рдЬाрджा рджाрдиिрдпाрд▓
рдиोрдЯ्рд╕–рдЕрдмुрд▓ рдлрдЬрд▓ рдХी рдоृрдд्рдпु рд╢рд╣рдЬाрджा рд╕рд▓ीрдо рдХे рдХाрд░рдг рд╣ुрдИ, рдЕрдмुрд▓ рдлрдЬрд▓ рдХा рдмрдб़ा рднाрдИ рдлैрдЬी рдЕрдХрдмрд░ рдХे рджрд░рдмाрд░ рдоें рд░ाрдЬрдХрд╡ि рдХे рдкрдж рдкрд░ рдЖрд╕ीрди рдеा। 1603 рдоें рджрдХ्рд╖िрдг рд╕े рдЖрдЧрд░ा рдЬाрддे рд╕рдордп рд╡ीрд░ рд╕िंрд╣ рдмुрди्рджेрд▓ा рдиाрдордХ рд╕рд░рджाрд░ рдиे рд╕рд▓ीрдо (рдЬрд╣ाँрдЧीрд░) рдХे рдХрд╣рдиे рдкрд░ рдЕрдмुрд▓ рдлрдЬрд▓ рдХी рд╣рдд्рдпा рдХрд░ рджी рдеी।

рдк्рд░рд╢्рди 13. рдХिрд╕ рдоुрдЧрд▓ рдмाрджрд╢ाрд╣ рдиे рддрдо्рдмाрдХू рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдкрд░ рдиिрд╖ेрдз рд▓рдЧाрдпा?
(a) рдмाрдмрд░

(b) рдЬрд╣ाँрдЧीрд░

(c) рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм

(d) рдоुрд╣рдо्рдордж рд╢ाрд╣ 
рдиोрдЯ्рд╕–рдЬрд╣ांрдЧीрд░ рдиे рддрдо्рдмाрдХू рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмрди्рдз рд▓рдЧा рджिрдпा рдеा।

рдк्рд░рд╢्рди 14. рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдмंрдЧाрд▓ рд╕े рджाрд╕ों рдХे рдиिрд░्рдпाрдд рдХो рд░ोрдХ рджिрдпा рдЧрдпा?
(a) 1764

(b) 1789

(c) 1858

(d) 1868
рдиोрдЯ्рд╕–1789 рдоें рдХाрд░्рдирд╡ाрд▓िрд╕ рдХे рд╕рдордп рдоें рдмंрдЧाрд▓ рд╕े рджाрд╕ो рдХे рдиिрд░्рдпाрдд рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмंрдз рд▓рдЧा। 1764 рдоें рдмрдХ्рд╕рд░ рдХा рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ рдеा। 1858 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХी рдЙрдж्рдШोрд╖рдгा рд╣ुрдИ।

рдк्рд░рд╢्рди 15. 'рд░िंрдЧ рдлेंрд╕' рдиीрддि рдХा рд╕ंрдмंрдз рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕рд╕े рд╣ै?
(a) рд╣ेрдирд░ी рд▓ॉрд░ेंрд╕ 

(b) рдбрд▓рд╣ौрдЬी 

(c) рд╡ाрд░ेрди рд╣ेрд╕्рдЯिंрдЧ्рд╕ 

(d) рд▓ॉрд░्рдб рдХ्рд▓ाрдЗрд╡
рдиोрдЯ्рд╕–рд░िंрдЧ рдлेрд╕ рдХी рдиीрддि рдХा рд╕ंрдмंрдз рд╡ाрд░ेрди рд╣ेрд╕्рдЯिंрдЧ्рд╕ рд╕े рдеा। рд▓ॉрд░्рдб рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдХे рд╕рдордп рдоें рднाрд░рдд рдоें рдкрд╣рд▓ी рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рдЪрд▓ी рдеी।

рдк्рд░рд╢्рди 16. 'рджि рдПрдЬ рдСрдл рдХाрди्рд╕ेंрдЯ рдРрдХ्рдЯ' рдХिрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдкाрд░िрдд рд╣ुрдЖ?
(a) 1856

(b) 1891

(c) 1881

(d) 1905
рдиोрдЯ्рд╕–1891 рдоें рджि рдПрдЬ рдСрдл рдХाрди्рд╕ेंрдЯ рдРрдХ्рдЯ рдкाрд╕ рд╣ुрдЖ рдеा। 1856 рдоें рд╡िрдзрд╡ा рдкुрд░्рдирд╡िрд╡ाрд╣ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдмрдиा рдеा। 1881 рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдХाрд░рдЦाрдиा рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдмрдиा, 1905 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рд╡िрднाрдЬрди рд╣ुрдЖ рдеा।

рдк्рд░рд╢्рди 17. рдкрдм्рд▓िрдХ рд╡рд░्рдХ्рд╕ рдбिрдкाрд░्рдЯрдоेंрдЯ рдХो 1845-1855 рдХे рджौрд░ाрди рд╕्рд╡рд░ूрдк рджेрдиे рд╡ाрд▓े рдеे
(a) рд▓ॉрд░्рдб рдбрд▓рд╣ौрдЬी 

(b) рд▓ॉрд░्рдб рдХॉрд░्рдирд╡ाрд▓िрд╕ 

(c) рдЬॉрд░्рдЬ рдСрдХрд▓ैंрдб 

(d) рд╡ाрд░ेрди рд╣ेрд╕्рдЯिंрдЧ्рд╕
рдиोрдЯ्рд╕–рд▓ॉрд░्рдб рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдХे рд╕рдордп рдоें 1856 рдоें рдкрдм्рд▓िрдХ рд╡рд░्рдХ्рд╕ рдбिрдкाрд░्рдЯрдоेंрдЯ рдмрдиा рдеा। рд▓ाрд░्рдб рдХाрд░्рдирд╡ाрд▓िрд╕ рдХो рднाрд░рдд рдоें рд╕िрд╡िрд▓ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХा рдиिрд░्рдоाрддा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 18. рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪुрдиे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рдердо рднाрд░рддीрдп рдеे
(a) рдЖрд░.рд╕ी. рджрдд्рдд 

(b) рджाрджाрднाрдИ рдиौрд░ोрдЬी 

(c) рд░ाрдордоोрд╣рди рд░ॉрдп 

(d) рдоेрдШрдиाрдж рджेрд╕ाрдИ
рдиोрдЯ्рд╕–рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪुрдиे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рдердо рднाрд░рддीрдп рджाрджाрднाрдИ рдиौрд░ोрдЬी рдеे। 1906 рдоें рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рд╣ुрдП рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдЕрдзिрд╡ेрд╢рди рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рджाрджाрднाрдИ рдиौрд░ोрдЬी рдиे рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рд╕्рд╡рд░ाрдЬ рдХी рдоांрдЧ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी।

рдк्рд░рд╢्рди 19. рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдПрд╡ं рдЙрдирдХे рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рдердо рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдиेрддा рдеे
(a) рдЕрд▓ूрд░ी рд╕ीрддाрд░ाрдо рд░ाрдЬू

(b) рдЬोрдб़ाрдиांрдЧ

(c) рдЭाрдмрдХрд░ рдмाрдкा

(d) рд░ाрдиी рдЧрдЗрджिрдирд▓िрдК
рдиोрдЯ्рд╕–рдЬोрдб़ाрдиांрдЧ рдиाрдордХ рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдиेрддा рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдПрд╡ं рдЙрдирдХे рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдеे।

рдк्рд░рд╢्рди 20. рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕े 'рдл्рд░ंрдЯिрдпрд░ рдЧांрдзी' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै?
(a) рдоौрд▓ाрдиा рдЕрдмुрд▓ рдХрд▓ाрдо рдЖрдЬाрдж

(b) рдЦाрди рдЕрдм्рджुрд▓ рдЧрдл्рдлाрд░ рдЦाрди 

(c) рдЬрддीрди рджाрд╕

(d) рдоौрд▓ाрдиा рдоुрд╣рдо्рдордж рдЕрд▓ी
рдиोрдЯ्рд╕–рдЦाрди рдЕрдм्рджुрд▓ рдЧрдл्рдлाрд░ рдЦाрди рдХो рдл्рд░ंрдЯिрдпрд░ рдЧांрдзी рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 21. рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдиे рдкूрд░्рдг рд╕्рд╡рд░ाрдЬ рдХी рдШोрд╖рдгा рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдХрд╣ाँ рдХी?
(a) рд▓ाрд╣ौрд░

(b) рдЕрдоृрддрд╕рд░

(c) рд▓рдЦрдирдК

(d) рдд्рд░िрдкुрд░ा
рдиोрдЯ्рд╕–рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдиे рдкूрд░्рдг рд╕्рд╡рд░ाрдЬ рдХी рдШोрд╖рдгा рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рд▓ाрд╣ौрд░ рдоें 1929 рдХे рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрд╡ेрд╢рди рдоें рдХी рдеी рдЬिрд╕рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдиे рдХी рдеी।

рдк्рд░рд╢्рди 22. рд░ॉрд▓ेрдЯ рдПрдХ्рдЯ рд▓ाрдиे рдХा рдХ्рдпा рдк्рд░рдпोрдЬрди рдеा ? 
(a) рднूрдоि рд╕ुрдзाрд░

(b) рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдПрд╡ं рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдкрд░ 

(c) 'рдмैрд▓ेंрд╕ рдСрдл рдЯ्рд░ेрдб' рдХो рдаीрдХ рдХрд░рдиा

(d) рдж्рд╡िрддीрдп рд╡िрд╢्рд╡ рдпुрдж्рдз рдХे рдмंрджिрдпों рдкрд░ рдоुрдХрджрдоा рдЪрд▓ाрдиा
рдиोрдЯ्рд╕–рд░ॉрд▓ेрдЯ рдРрдХ्рдЯ рд▓ाрдиे рдХा рдк्рд░рдпोрдЬрди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдПрд╡ं рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдкрд░ рд░ोрдХ рд▓рдЧाрдиा рдеा। рд░ॉрд▓ेрдЯ рдРрдХ्рдЯ рдЬाрд▓िрдпाँрд╡ाрд▓ा рдмाрдЧ рд╣рдд्рдпा рдХांрдб рдФрд░ рдЦिрд▓ाрдлрдд рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдЙрдд्рддрд░ рдоें рдЧांрдзीрдЬी рдиे 1 рдЕрдЧрд╕्рдд 1920 рдХो рдЕрд╕рд╣рдпोрдЧ рдЖंрджोрд▓рди рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХिрдпा।

рдк्рд░рд╢्рди 23. рдоुрдЬрдл्рдлрд░рдкुрд░ рдмрдо рдХाрдг्рдб (1908) рдХा рд╕ंрдмंрдз рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ै?
(a) рд╕ाрд╡рд░рдХрд░

(b) рдЕрдЬीрдд рд╕िंрд╣

(c) рдк्рд░рдлुрд▓्рд▓ рдЪाрдХी

(d) рд╡िрдкिрди рдЪрди्рдж्рд░ рдкाрд▓
рдиोрдЯ्рд╕–рдоुрдЬрдл्рдлрд░рдкुрд░ рдмрдо рдХाрдг्рдб (1908) рдХा рд╕рдо्рдмंрдз рдк्рд░рдлुрд▓्рд▓ рдЪाрдХी рдХे рд╕ाрде рд╣ै। рдк्рд░рдлुрд▓्рд▓ рдЪाрдХी рдФрд░ рдЦुрджीрд░ाрдо рдмोрд╕ рдиे 30 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1908 рдХो рдоुрдЬрдл्рдлрд░рдкुрд░ рдХे рдЬрдЬ рдХिंрдЧ्рдЬрдлोрд░्рдб рдХी рд╣рдд्рдпा рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХिрдпा।

рдк्рд░рд╢्рди 24. рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕рдХा рд╕ंрдмंрдз рд╕рдиाрддрди рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдорд╣ाрд╕рднा рд╕े рд╣ै?
(a) рдеेрдмрд▓ рдУрд░ाँрд╡

(b) рддिрд▓рдХा рдоाँрдЭी

(c) рд╕िрд▓ु рд╕ंрддाрд▓

(d) рджूрдХा рд╣ो
рдиोрдЯ्рд╕–рдеेрдмрд▓ рдУрд░ाँрд╡ рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдорд╣ाрд╕рднा рд╕े рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 25. рдЗрдирдоें рд╕े рдХौрди 1930 рдИ. рдХे рджрд╢рдХ рдоें рдХिрд╕ाрди рд╕рднा рдЖंрджोрд▓рди рд╕े рд╕рдХ्рд░िрдп рд░ूрдк рд╕े рдЬुрдб़े рдеे ? 
(a) рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрдж्рдпाрдиंрдж 

(b) рд╕्рд╡ाрдоी рд╕рд╣рдЬाрдиंрдж 

(c) рдмाрдмा рд░ाрдоाрдиंрдж 

(d) рд╕рд░рджाрд░ рдкрдЯेрд▓
рдиोрдЯ्рд╕–1930 рдХे рджрд╢рдХ рдоें рдХिрд╕ाрди рд╕рднा рдЖंрджोрд▓рди рд╕े рд╕्рд╡ाрдоी рд╕рд╣рдЬाрдиंрдж рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рд╕рдХ्рд░िрдп рд░ूрдк рд╕े рдЬुрдб़े рд░рд╣े। рдпे рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдХिрд╕ाрди рд╕рднा рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рднी рдеे।

рдк्рд░рд╢्рди 26. рдоौрд╕рдо рдмрджрд▓рдиे рдХा рдХ्рдпा рдХाрд░рдг рд╣ै ?
(a) рдкृрде्рд╡ी рдХा рдЕрдкрдиी рдзुрд░ी рдкрд░ рдШूрдордиा ( рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрдиा) рдПрд╡ं рд╕ूрд░्рдп рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдШूрдордиा (рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрдиा)

(b) рдкृрде्рд╡ी рдХा рд╕ूрд░्рдп рдХे рдЪाрд░ों рдФрд░ рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрдиा рд╡ рдЕрдкрдиे рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рдЭुрдХा рд╣ोрдиा

(c) рдкृрде्рд╡ी рдХा рд╕ूрд░्рдп рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрдиा рд╡ рдЕрдкрдиे рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рдЭुрдХा рд╣ोрдиा

(d) рдкृрде्рд╡ी рдХा рдЕрдкрдиी рдзुрд░ी рдкрд░ рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрдиा рд╡ рдЕрдкрдиे рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рдЭुрдХा рд╣ोрдиा
рдиोрдЯ्рд╕–рдоौрд╕рдо рдмрджрд▓рдиे рдХा рдХाрд░рдг рдкृрде्рд╡ी рдХा рд╕ूрд░्рдп рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрдиा рд╡ рдЕрдкрдиे рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рдЭुрдХा рд╣ोрдиा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 27. рдЕрдзोрд▓िрдЦिрдд (рдиीрдЪे рд▓िрдЦी) рдХौрди-рд╕ी рдЪрдЯ्рдЯाрди рдоें рдЬीрд╡ाрд╢्рдо рдирд╣ीं рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ैं? 
(a) рдХॉрдЧ्рд▓ोрдоेрд░ेрдЯ 

(b) рдЧ्рд░ेрдиाрдЗрдЯ 

(c) рд╢ेрд▓ 

(d) рдмрд▓ुрдЖ рдкрдд्рдерд░
рдиोрдЯ्рд╕–рдЧ्рд░ेрдиाрдЗрдЯ рдЪрдЯ्рдЯाрди рдоें рдЬीрд╡ाрд╢्рдо рдирд╣ीं рдкाрдпे рдЬाрддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдЖрдЧ्рдиेрдп рдЪрдЯ्рдЯाрди рдХा рдПрдХ рд░ूрдк рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 28. рдоाрдирд╡ рдХी рдХौрди-рд╕ी рдХ्рд░िрдпा рдЬрд▓рд╡ाрдпु рд╕े рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрддी рд╣ै? 
(a) рдордд्рд╕्рдп рдЙрдж्рдпोрдЧ 

(b) рдЦрдирди 

(c) рдиिрд░्рдоाрдг 

(d) рдХृрд╖ि
рдиोрдЯ्рд╕–рдХृрд╖ि рдЬрд▓рд╡ाрдпु рд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдиिрд░्рдоाрдг, рдЦрдирди рддрдеा рдордд्рд╕्рдп рдЙрдж्рдпोрдЧ рдЬрд▓рд╡ाрдпु рд╕े рдмрд╣ुрдд рдХрдо рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 29. рдЦाрдиाрдмрджोрд╢ рдЬрдирдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдХिрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдкाрдпे рдЬाрддे рд╣ैं? 
(a) рдЧрд░्рдо рдирдоी рд╡ाрд▓े рдк्рд░рджेрд╢ 

(b) рдардг्рдбे рдирдоी рд╡ाрд▓े рдк्рд░рджेрд╢ 

(c) рд╡рд░्рд╖ा рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ 

(d) рд╢ुрд╖्рдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░
рдиोрдЯ्рд╕– рдЦाрдиाрдмрджोрд╢ рдЬрдирдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╢ुрд╖्рдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 30. рдХिрд╕ рдХृрд╖ि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें, рдЫोрдЯे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЕрдзिрдХ рдоाрдирд╡ рд╢्рд░рдо рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै? 
(a) рднूрдордз्рдпрд╕ाрдЧрд░ीрдп рдХृрд╖ि 

(b) рдк्рд░ाрдЪ्рдп рдЦेрддी 

(c) рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЦेрддी

(d) рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдмाрдЧрд╡ाрдиी
рдиोрдЯ्рд╕–рдк्рд░ाрдЪ्рдп рдЦेрддी рдоें рдЕрдзिрдХ рдоाрдирд╡ рд╢्рд░рдо рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 31. рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдорд░ीрдХा рдХे рдордз्рдп рдоैрджाрдиों рдкрд░ рдЪीрдиूрдХ рд╣рд╡ाрдУं рдХा рдХ्рдпा рдк्рд░рднाрд╡ рдкрдб़рддा рд╣ै ? 
(a) рдЬाреЬे рдХा рддाрдкрдоाрди рдмрдв़ рдЬाрддा рд╣ै। 

(b) рдЧрд░्рдоी рдХा рддाрдкрдоाрди рдХрдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। 

(c) рд╕рдоाрди рддाрдкрдоाрди рд░рд╣рддा рд╣ै

(d) рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рдХोрдИ рдЕрд╕рд░ рдирд╣ीं рдкрдб़рддा рд╣ै।
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдорд░ीрдХा рдХे рдордз्рдп рдоैрджाрдиों рдкрд░ рдЪीрдиूрдХ рд╣рд╡ाрдУं рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдкрдб़рддा рд╣ै, рдЗрд╕рд╕े рд╡рд╣ां рдЬाрдб़े рдХा рддाрдкрдоाрди рдмрдв़ рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 32. рдЕрдзोрд▓िрдЦिрдд (рдиीрдЪे рд▓िрдЦे ) рдЬोрдб़ों рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рд╕рд╣ी рдЬोрдб़ा рдирд╣ीं рд╣ै? 
(a) рдлुрд▓ाрдиी рдкрд╢्рдЪिрдоी рдЕрдл्рд░ीрдХा 

(b) рдмрд╣ू- рд╕рд╣ाрд░ा 

(c) рдорд╕ाрдИ- рдкूрд░्рд╡ी рдЕрдл्рд░ीрдХा 

(d) рдиूрдмा- рд╕ूрдбाрди
рдиोрдЯ्рд╕–рдмंрджू рдЬрдирдЬाрддि рд╕рд╣ाрд░ा рдоें рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдЕрд░рдм рдоें рдкाрдпी рдЬाрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 33. рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рдХी рдХौрди-рд╕ी рдкрд░рдд рджूрд░рд╕ंрдЪाрд░ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддी рд╣ै? 
(a) рдХ्рд╖ोрднрдордг्рдбрд▓ (рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдордг्рдбрд▓) 

(b) рддाрдкрдордг्рдбрд▓

(c) рд╕рдорддाрдкрдордг्рдбрд▓ 

(d) рдЖрдпрдирдордг्рдбрд▓
рдиोрдЯ्рд╕–рдЖрдпрдирдордг्рдбрд▓ рджूрд░рд╕ंрдЪाрд░ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рд╡िрдж्рдпुрдд рдЖрд╡ेрд╢िрдд рдХрдг рдХी рдЕрдзिрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдКँрдЪाрдИ 80 рд╕े 640 рдХिрдоी рд╣ोрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 34. рднाрд░рдд рдоें рдк्рд░рдердо рдХрдкाрд╕ рдоिрд▓ ( рд╕ूрддी рд╡рд╕्рдд्рд░ рдЙрдж्рдпोрдЧ) рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрд╕ рд╢рд╣рд░ рдоें рд╣ुрдИ? 
(a) рдмрдо्рдмрдИ 

(b) рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж 

(c) рдмреЬौрджा 

(d) рдХрд▓рдХрдд्рддा
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рдд рдоें рдк्рд░рдердо рд╕ूрддीрд╡рд╕्рдд्рд░ рдХी рдоिрд▓ 1818 рдИ. рдоें рдХрд▓рдХрдд्рддा рдХे рд╕рдоीрдк рдлोрд░्рдЯ рдЧ्рд▓ाрд╕्рдЯрд░ рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ुрдИ рдеी।

рдк्рд░рд╢्рди 35. рджрдг्рдбрдХाрд░рдг्рдп рднाрд░рдд рдХे рдХिрд╕ рднाрдЧ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै?
(a) рдЙрдд्рддрд░ी

(b) рдкूрд░्рд╡ी 

(c) рдордз्рдпрд╡рд░्рддी

(d) рдкрд╢्рдЪिрдоी
рдиोрдЯ्рд╕–рджрдг्рдбрдХाрд░рдг्рдп рднाрд░рдд рдХे рдкूрд░्рд╡ी рднाрдЧ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 36. рдЙрдЪ्рдЪाрд╡рдЪ рджिрдЦाрдиे рдХा рд╕рдмрд╕े рд╕рд╣ी рддрд░ीрдХा рдХौрди-рд╕ा рд╣ै ?
(a) рд╕рдоोрдЪ्рдЪ рд░ेрдЦा 

(b) рд░ेрдЦाрдЪ्рдЫाрджрди 

(c) рд░ंрдЧीрдд рдкрд░рдд 

(d) рдкрд░्рд╡рддीрдп рдЫाрдпा
рдиोрдЯ्рд╕–рдЙрдЪ्рдЪाрд╡ाрдЪ рджिрдЦाрдиे рдХा рд╕рдмрд╕े рд╕рд╣ी рддрд░ीрдХा рд╕рдоोрдЪ्рдЪ рд░ेрдЦा рд╣ै। (рд╕рдоाрди рдКँрдЪाрдИ рд╡ाрд▓े рдмिрди्рджुрдУं рдХो рдоिрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓ी рд░ेрдЦा рдХो рд╕рдоोрдЪ्рдЪ рд░ेрдЦा рдХрд╣рддे рд╣ैं।)

рдк्рд░рд╢्рди 37. рд╕ुрдиाрдоी рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрддी рд╣ै? 
(a) рдкृрде्рд╡ी рдХी рдКрдкрд░ी рдкрд░рдд рдХे рд╕िрдХुрдб़рдиे рд╕े 

(b) рдЪрдХ्рд░рд╡ाрддों рд╕े

(c) рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рднीрддрд░ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рднूрдХрдо्рдк рд╕े

(d) рдЬ्рд╡ाрд░-рднाрдЯे рд╕े
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рднीрддрд░ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рднूрдХрдо्рдк рдХो рд╕ुрдиाрдоी рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 38. 'рдЛрддु - рдк्рд░рд╡ाрд╕' рд╢рдм्рдж рдХिрд╕рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै ?
(a) рдЬाрдирд╡рд░ों рдХा рдЭुрдг्рдб рд╕्рдеाрдиाрди्рддрд░िрдд 

(b) рдордиुрд╖्рдп рдХा рдиौрдХрд░ी рдХी рддрд▓ाрд╢ рдоें рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рд╣ोрдиा

(c) рдоाрдирд╡ рдХे рдЙрдирдХे рдкрд╢ुрдУं рдХा рдоौрд╕рдоी рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг-рдШाрдЯी рд╕े рдкрд░्рд╡рдд рдХी рдУрд░ рд╡ рдкрд░्рд╡рдд рд╕े рдШाрдЯी рдХी рдУрд░

(d) рдЦाрдиाрдмрджोрд╢ों рдХा рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг
рдиोрдЯ्рд╕–рдоाрдирд╡ рд╡ рдЙрдирдХे рдкрд╢ुрдУं рдХा рдоौрд╕рдоी рд╕्рдеाрдиांрддрд░рдг-рдШाрдЯी рд╕े рдкрд░्рд╡рдд рдХी рдУрд░ рд╡ рдкрд░्рд╡рдд рд╕े рдШाрдЯी рдХी рдУрд░ рдХो рдЛрддु рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 39. рд╕ूрдЪी-I рдХो рд╕ूрдЪी-II рд╕े рд╕ुрдоेрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП рдФрд░ рд╕ूрдЪिрдпों рдХे рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рдХूрдЯ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП : 
рд╕ूрдЪी I               рд╕ूрдЪी II 
( рдирджिрдпाँ)           ( рдЙрдирдХी рд╕рд╣ाрдпрдХ рдирджिрдпाँ )
A. рдХृрд╖्рдгा          1. рдЪрдо्рдмрд▓
B. рдм्рд░рд╣्рдордкुрдд्рд░        2. рдЗрди्рдж्рд░ाрд╡рддी
C. рдЧोрджाрд╡рд░ी     3. рддीрд╕्рддा
D. рдпрдоुрдиा         4. рднीрдоा
рдХूрдЯ : A     B     C     D
(a)   4     3      2      1

(b)   3     4      1      2

(c)   4     3      1      2

(d)   3     4      2      1
рдиोрдЯ्рд╕–рдХृрд╖्рдгा рдХी рд╕рд╣ाрдпрдХ рдирджी рднीрдоा рд╣ै, рдм्рд░рд╣्рдордкुрдд्рд░ рдХी рд╕рд╣ाрдпрдХ рдирджी рддिрд╕्рддा рд╣ै, рдЧोрджाрд╡рд░ी рдХी рд╕рд╣ाрдпрдХ рдирджी рдЗंрдж्рд░ाрд╡рддी рд╣ै рддрдеा рдпрдоुрдиा рдХी рд╕рд╣ाрдпрдХ рдирджी рдЪрдо्рдмрд▓ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 40. рднूрддाрдкीрдп рдКрд░्рдЬा рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдордиीрдХрд░рдг рдмिрдЬрд▓ी рд╕ंрдпंрдд्рд░ рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै ?
(a) рдЕрд░ुрдгाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ 

(b) рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ 

(c) рдЬрдо्рдоू рдФрд░ рдХрд╢्рдоीрд░ 

(d) рдЙрдд्рддрд░ाрдЦрдг्рдб
рдиोрдЯ्рд╕–рднूрддाрдкीрдп рдКрд░्рдЬा рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдордиीрдХрд░рдг рдмिрдЬрд▓ी рд╕ंрдпंрдд्рд░ рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 41. рдЕрдЧрд░ рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рд▓ैंрдбрд╕ेрдЯ (LANDSAT) рдЖँрдХрдб़ा рдЖрдЬ рдоिрд▓рддा рд╣ै, рддो рдЙрд╕рдХे рдкрд╢्рдЪिрдо рдоें рд╕्рдеिрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдЖँрдХрдб़ा рдХрдм рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ोрдЧा?
(a) рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ рдХी рджूрд╕рд░ी рдХрдХ्рд╖ा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрд╕ी рджिрди

(b) рдЙрд╕ी рд╕рдордп (рд╕्рдеाрдиीрдп рд╕рдордп рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░) рджूрд╕рд░े рджिрди

(c) рдЙрд╕ी рд╕рдордп (рд╕्рдеाрдиीрдп рд╕рдордп рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░) рдХुрдЫ рджिрдиों рдмाрдж

(d) рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиीрдп рд╡ рдиिрдпंрдд्рд░рдгीрдп рд╕рдордп рдХे рдмाрдж
рдиोрдЯ्рд╕–рдЕрдЧрд░ рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рд▓ैंрдбрд╕ेрдЯ рдЖँрдХрдб़ा рдЖрдЬ рдоिрд▓рддा рд╣ै, рддो рдЙрд╕рдХे рдкрд╢्рдЪिрдо рдоें рд╕्рдеिрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдЖंрдХрдб़ा рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдХुрдЫ рджिрдиों рдмाрдж рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ोрдЧा।

рдк्рд░рд╢्рди 42. рдЕрдзोрд▓िрдЦिрдд рдЙрдЪ्рдЪाрд╡рдЪ рдЖрдХृрддिрдпों рдкрд░ рдз्рдпाрди рджीрдЬिрдП :
1. рдЬाрд╕्рдХрд░ рдкрд░्рд╡рдд рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा 
2. рдзौрд▓ाрдзрд░ рдкрд░्рд╡рдд рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा 
3. рд▓рдж्рджाрдЦ рдкрд░्рд╡рдд рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा 
4. рдХाрд░ाрдХोрд░рдо рдкрд░्рд╡рдд рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा
(a) 2134

(b) 2341

(c) 4321

(d) 4213
рдиोрдЯ्рд╕–рдЙрдЪ्рдЪाрд╡рдЪ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдзौрд▓ाрдзрд░ рдкрд░्рд╡рдд рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा, рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЬाрд╕्рдХрд░ рдкрд░्рд╡рдд рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा, рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдХрд░ाрдХोрд░рдо рдкрд░्рд╡рдд рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 43. рдЬ्рд╡ाрд▓ाрдоुрдЦी рд╕े рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдХौрди-рд╕ी рдЧैрд╕ рдиिрдХрд▓рддी рд╣ै?
(a) рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк

(b) рд╕рд▓्рдлрд░ рдбाрдЗрдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб

(c) рд╣ीрд▓िрдпрдо

(d) рдХाрд░्рдмрди рдбाрдЗрдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб
рдиोрдЯ्рд╕–рдЬ्рд╡ाрд▓ाрдоुрдЦी рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдиिрдХрд▓рддी рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдХाрд░्рдмрди рдбाрдЗрдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб, рд╣ीрд▓िрдпрдо рдЖрджि рдЧैрд╕ рдиिрдХрд▓рддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 44. рдЕрдзोрд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рдЬोрдб़ा рд╕рд╣ी рд╣ै?
рдЬрдирдЬाрддि        рдоूрд▓ рд░ाрдЬ्рдп
(a) рдеाрд░ू :      рдЙрдд्рддрд░ाрдЦрдг्рдб

(b) рднूрдЯिрдпा :    рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ 

(c) рдоुंрдбा :        рдмिрд╣ाрд░

(d) рдХोрд▓ :       рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди
рдиोрдЯ्рд╕–рдеाрд░ू рдЬрдирдЬाрддि рдЙрдд्рддрд░ाрдЦрдг्рдб рдоें рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै, рднूрдЯिрдпा рднी рдЙрдд्рддрд░ाрдЦрдг्рдб рдоें рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै, рдоुрдг्рдбा рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдоें рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рдХोрд▓ рдЬрдирдЬाрддि рдЙрдб़ीрд╕ा рдоें рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 45. рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдорд░ीрдХा рдХी рдмृрд╣рдд् рдЭीрд▓ों рдХा рдкूрд░्рд╡ рд╕े рдкрд╢्рдЪिрдо рдХी рдУрд░ рд╕рд╣ी рдХ्рд░рдо рдХ्рдпा рд╣ै?
(a) рд╣्рдпूрд░ाрди- рдоिрд╢िрдЧрди-рдСрди्рдЯेрд░िрдУ-рд╕ुрдкीрд░िрдпрд░рдИрд░ी

(b) рд╕ुрдкीрд░िрдпрд░- рдСрди्рдЯोрд░िрдУ-рдИрд░ी- рдоिрд╢िрдЧрдирд╣्рдпूрд░ाрди

(c) рдСрди्рдЯेрд░िрдУ - рдИрд░ी- рд╣्рдпूрд░ाрди-рдоिрд╢िрдЧрдирд╕ुрдкीрд░िрдпрд░

(d) рдИрд░ी рд╣्рдпूрд░ाрди- рдоिрд╢िрдЧрди-рдСрди्рдЯेрд░िрдУрд╕ुрдкीрд░िрдпрд░
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдорд░ीрдХा рдХी рд╡ृрд╣рдд् рдЭीрд▓ों рдХा рдкूрд░्рд╡ рд╕े рдкрд╢्рдЪिрдо рдХी рдУрд░ рд╕рд╣ी рдХ्рд░рдо рдСрди्рдЯेрд░िрдУ-рдИрд░ी- рд╣्рдпूрд░ाрди- рдоिрд╢िрдЧрди рд╕ुрдкीрд░िрдпрд░ рдЭीрд▓ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 46. рдХैрдиेрдбिрдпрди рдкैрд╕िрдлिрдХ рд░ेрд▓рд╡े рдХिрди рджो рд╕्рдЯेрд╢рдиों рдХे рдмीрдЪ рдЪрд▓рддी рд╣ै? 
(a) рдПрдбрдоोрдг्рдЯрди рдПрд╡ं рд╣ैрд▓िрдлैрдХ्рд╕ 

(b) рдоॉрди्рдЯ्рд░िрдпрд▓ рдПрд╡ं рд╡ैंрдХूрд╡рд░ 

(c) рдУрдЯाрд╡ा рдПрд╡ं рдк्рд░िंрд╕ рд░ुрдкрд░्рдЯ 

(d) рд╣ैрд▓िрдлैрдХ्рд╕ рдПрд╡ं рд╡ैंрдХूрд╡рд░
рдиोрдЯ्рд╕–рдХैрдиेрдбिрдпрди рдкैрд╕िрдлिрдХ рд░ेрд▓рд╡े рдоाрд░्рдЧ рдХрдиाрдбा рдХे рдкूрд░्рд╡ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ैрд▓िрдлैрдХ्рд╕ рдирдЧрд░ рдХो рдкрд╢्рдЪिрдо рдоें рдмैंрдХूрд╡рд░ рд╕े рдЬोреЬрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдиिрд░्рдоाрдг 1866 рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा।

рдк्рд░рд╢्рди 47. рд╕ूрдЪी-I рдХो рд╕ूрдЪी-II рд╕े рд╕ुрдоेрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП рдФрд░ рд╕ूрдЪिрдпों рдХे рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рдХूрдЯ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП : 
рд╕ूрдЪी-I                    рд╕ूрдЪी-II 
A. рдЧрд▓्рдл рд╕्рдЯ्рд░ीрдо       1. рдк्рд░рд╢ांрдд рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░
B. рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╡ाрдпु 
рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдКрдкрд░ рдк्рд░рд╡ाрд╣  2. рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╡ाрдпु рдХे рдХी рдУрд░ рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी
C. рдкेрд░ू рдзाрд░ा           3. рд╣िंрдж рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ 
D. рдкрд╢्рдЪिрдоी               
рдЖрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпाрдИ рдзाрд░ा     4. рдЧрд░्рдо рдзाрд░ा
рдХूрдЯ :  A    B    C    D
(a)       4    2     1    3

(b)      1     3     4    2

(c)      4     3     1    2

(d)      1     2     4    3
рдиोрдЯ्рд╕–рдЧрд▓्рдл рд╕्рдЯ्рд░ीрдо-рдЧрд░्рдордзाрд░ा рд╣ै, рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╡ाрдпु рдк्рд░рд╡ाрд╣- рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╡ाрдпु рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдКрдкрд░ рд╕े рдкूрд░рдм рдХी рдУрд░ рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рдзीрдоी рдзाрд░ा рд╣ै, рдкैрд░ु рдзाрд░ा- рдк्рд░рд╢ांрдд рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рдоें рдмрд╣рддी рд╣ै, рдкрд╢्рдЪिрдоी рдЖрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпा - рд╣िрди्рдж рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рдоें рдмрд╣рддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 48. рдХाрдЬीрд░ंрдЧा рдХिрд╕рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै?
(a) рдЧैंрдбा

(b) рдмाрдШ

(c) рдЪिрдб़िрдпा

(d) рд╢ेрд░
рдиोрдЯ्рд╕–рдХाрдЬीрд░ंрдЧा рдЕрднрдпाрд░рдг्рдп рдПрдХ рд╕ींрдЧрд╡ाрд▓ा рдЧैंрдбा рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 49. рдЖрд╕рд╡ाрди рдЙрдЪ्рдЪ рдмाँрдз рд╕्рдеिрдд рд╣ै
(a) рд╕ूрдбाрди рдоें

(b) рдоिрд╕्рд░ рдоें

(c) рдЬाрдпрд░े рдоें

(d) рдиाрдЗрдЬीрд░िрдпा рдоें
рдиोрдЯ्рд╕–рдЖрд╕рд╡ाрди рдЙрдЪ्рдЪ рдмांрдз рдиीрд▓ рдирджी рдкрд░ рдмрдиा рд╣ैं рдЬो рдоिрд╕्рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 50. рд░ोрдмрд╕्рдЯा рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा / / рдХी.............рд╣ै, рдЬो рдЕрдл्рд░ीрдХा рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै рд╣ोрддी рд╣ै। 
(a) рдХेрд▓ा 

(b) рдХॉрдлी 

(c) рддрдо्рдмाрдХू 

(d) рдХोрдХोрдЖ
рдиोрдЯ्рд╕–рд░ोрдмрд╕्рдЯा рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХॉрдлी рд╣ोрддी рд╣ै рдЬो рдЕрдл्рд░ीрдХा рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 51. рдХिрд╕ рдЖрдпोрдЧ рдиे рд╕्рдеाрдпी рд░ाрдЬ्рдпीрдп рдкрд░िрд╖рдж् рдЬो 'рдЕंрддрд░-рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░िрд╖рдж्' рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиी рдЬाрддी рд╣ै, рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХा рд╕рдорд░्рдерди рдХिрдпा? 
(a) рдкंрдЫी рдЖрдпोрдЧ

(b) рд╕рд░рдХाрд░िрдпा рдЖрдпोрдЧ

(c) рд░ाрдзाрдХृрд╖्рдгрди рдЖрдпोрдЧ 

(d) рдоोрдЗрд▓ी рдЖрдпोрдЧ
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕рд░рдХाрд░िрдпा рдЖрдпोрдЧ рдиे рд╕्рдеाрдпी рдЕंрддрд░्рд░ाрдЬीрдп рдкрд░िрд╖рдж्, рдЬो рдЕंрддрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░िрд╖рдж् рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиी рдЬाрддी рд╣ै, рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХा рд╕рдорд░्рдерди рдХिрдпा।

рдк्рд░рд╢्рди 52. рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХे рднाрдЧ рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा "рдмिрдиा рд╣рдеिрдпाрд░ рдХे рд╢ाрди्рддिрдкूрд░्рдг рдвंрдЧ рд╕े рдЗрдХрдЯ्рдаा рд╣ोрдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा" рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдирд╣ीं рдЖрддा рд╣ै? 
(a) рдШेрд░ाрд╡ рдЕрдлрд╕рд░ рдЬो рдЕрдкрдиा рдХрд░्рдд्рддрд╡्рдп рдирд╣ीं рдиिрднाрддे

(b) рд╢ाрди्рддिрдкूрд░्рд╡рдХ рдЗрдХрдЯ्рдаा рд╣ोрдиा

(c) рдПрдХрдд्рд░िрдд рдЬрдирддा, рдЬिрдирдХो рд╣рдеिрдпाрд░ рдирд╣ीं рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП

(d) рдЗрд╕ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рдкрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХाрдиूрди рдмрдиाрдХрд░ рддрд░्рдХрдкूрд░्рдг рдк्рд░рддिрдмंрдз рд▓рдЧा рд╕рдХрддा рд╣ै
рдиोрдЯ्рд╕– рдмिрдиा рд╣рдеिрдпाрд░ рдХे рд╢ांрддिрдкूрд░्рдг рдвंрдЧ рд╕े рдЗрдХрдЯ्рдаा рд╣ोрдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдШेрд░ाрд╡ рдЕрдлрд╕рд░ рдЬो рдЕрдкрдиा рдХрд░्рдд्рддрд╡्рдп рдирд╣ीं рдиिрднाрддे рд╡े рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдХे рднाрдЧ рдХे рд░ूрдк рдоें рдирд╣ीं рдЖрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 53. 'рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ' рдХे рдХिрд╕ рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдиे рдЕрдкрдиी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें рд╕рдорд░्рдерди рдХिрдпा рд╣ै рдХि "рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХे рдПрдХ-рддिрд╣ाрдИ рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рджूрд╕рд░े рд░ाрдЬ्рдп рд╕े рд╣ोрдиे рдЪाрд╣िрдП।"
(a) рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рдкी. рдПрди. рднрдЧрд╡рддी 

(b) рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рд╣िрджाрдпрддुрд▓्рд▓ाрд╣ 

(c) рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рдПрдЪ. рдЖрд░. рдЦрди्рдиा 

(d) рди्рдпाрдпाрдзीрд╢, рдЪрди्рдж्рд░рдЪूрдб़ 4
рдиोрдЯ्рд╕–рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рдПрдЪ. рдЖрд░. рдЦрди्рдиा рдиे рдЕрдкрдиी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें рд╕рдорд░्рдерди рдХिрдпा рд╣ै рдХि "рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХे рдПрдХ-рддिрд╣ाрдИ рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рджूрд╕рд░े рд░ाрдЬ्рдп рд╕े рд╣ोрдиे рдЪाрд╣िрдП।"

рдк्рд░рд╢्рди 54. рднाрд░рдд рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдЕрдкрдиा рдд्рдпाрдЧрдкрдд्рд░ рдХिрд╕рдХो рд╕ौंрдкрддा рд╣ै ?
(a) рд▓ोрдХ рд╕рднा рдХा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖

(b) рднाрд░рдд рдХा рдЙрдк-рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि

(c) рднाрд░рдд рдХा рдоुрдЦ्рдп рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ 

(d) рднाрд░рдд рдХा рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рдд рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдЕрдкрдиा рдд्рдпाрдЧрдкрдд्рд░ рднाрд░рдд рдХे рдЙрдкрд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рд╕ौंрдкрддा рд╣ै। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рднाрд░рдд рдХा рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдк्рд░рдзाрди рд╣ोрддा рд╣ै। рднाрд░рдд рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рднाрд░рдд рдХा рдк्рд░рдердо рдиाрдЧрд░िрдХ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрдШ рдХाрд░्рдпрдкाрд▓िрдХा рдХी рд╢рдХ्рддि рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 55. рдЬрдм рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдоृрдд्рдпु, рдд्рдпाрдЧрдкрдд्рд░, рдкрджрдЪ्рдпुрдд рдпा рдЕрди्рдп рдХाрд░рдгों рд╕े рдЕрдкрдиे рдХрд░्рдд्рддрд╡्рдпों рдХो рдирд╣ीं рдиिрднा рд╕рдХрддा рд╣ै, рддो рдЙрдк-рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХिрддрдиे рд╕рдордп рддрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै?
(a) 5 рд╡рд░्рд╖

(b) 1½ рд╡рд░्рд╖

(c) 1 рд╡рд░्рд╖

(d) 6 рдоाрд╣
рдиोрдЯ्рд╕–рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдоृрдд्рдпु, рдд्рдпाрдЧрдкрдд्рд░, рдкрджрдЪ्рдпुрдд рдпा рдЕрди्рдп рдХाрд░рдгों рд╕े рдЕрдкрдиे рдХрд░्рдд्рддрд╡्рдпों рдХो рдирд╣ीं рдиिрднा рд╕рдХрддा рд╣ै рддो рдЙрдкрд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि 6 рдоाрд╣ рдХे рд╕рдордп рддрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХे рдкрдж рдЦाрд▓ी рд░рд╣рдиे рдкрд░ рдЙрдк рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╣ैрд╕िрдпрдд рд╕े рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै। рдЙрдкрд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдзिрдХрддрдо рдЕрд╡рдзि рдЫः рдорд╣ीрдиे рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рджौрд░ाрди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХा рдЪुрдиाрд╡ рдХрд░ा рд▓ेрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 56. рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी рдПрдХ рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╕рдд्рд░ рд╢ुрд░ू рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рдХिрддрдиे рд╕рдордп рддрдХ рд░рдЦा рдЬाрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै?
(a) 1 рдоाрд╣

(b) 6 рд╕рдк्рддाрд╣

(c) 8 рд╕рдк्рддाрд╣

(d) 6 рдоाрд╣
рдиोрдЯ्рд╕–рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╕्рдердЧрди рдХे рд╕рдордп рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 123 рдХे рддрд╣рдд् рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рдЬाрд░ी рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рд╕ंрд╕рдж рдХे рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рд╕рдоाрди рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рд╕ंрд╕рдж рд╕рдд्рд░ рдХे рд╢ुрд░ू рд╣ोрдиे рдХे рдЫः рд╕рдк्рддाрд╣ рддрдХ рд░рд╣рддा рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рд░ाрдЬ्рдп рд╕ूрдЪी рдХे рд╡िрд╖рдпों рдкрд░ рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рдирд╣ीं рдЬाрд░ी рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЬрдм рджोрдиों рд╕рджрди рд╕рдд्рд░ рдоें рд╣ोрддे рд╣ैं, рддрдм рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 57. рд╡्рдпрдп рдХा рдЕрдиुрдоाрди рдХिрд╕ рд░ूрдк рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд░рдЦा рдЬाрддा рд╣ै?
(a) рддрджрд░्рде рдиिрдзि

(b) рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрдиुрджाрди

(c) рдЕрдиुрдкूрд░рдХ рдЕрдиुрджाрди

(d) рдЕрдиुрджाрди рдХा рдЕрдиुрд░ोрдз
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╡्рдпрдп рдХा рдЕрдиुрдоाрди рдЕрдиुрджाрди рдХा рдЕрдиुрд░ोрдз рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦा рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 58. рднाрд░рдд рдоें рдмрдЬрдЯ рдХा рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдЕрдиुрдоाрди рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै-
(a) рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдХрд░ рдХे рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдмोрд░्рдб рдж्рд╡ाрд░ा 

(b) рдоंрдд्рд░िрдордг्рдбрд▓ рд╕рдЪिрд╡ाрд▓рдп рдж्рд╡ाрд░ा 

(c) рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЖрдпोрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा 

(d) рд╡िрдд्рдд рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдж्рд╡ाрд░ा
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 59. 'рдмрдЬрдЯ' рдПрдХ рд▓ेрдЦ-рдкрдд्рд░ рд╣ै
(a) рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдоौрдж्рд░िрдХ рдиीрддि рдХा 

(b) рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рдиीрддि рдХा 

(c) рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд░ाрдЬрдХोрд╖ीрдп рдиीрддि рдХा 

(d) рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдоुрдж्рд░ा рдмрдЪрдд рдиीрддि рдХा
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 60. "рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╕िрдлाрд░िрд╢ рдХे рдмрдЧैрд░ рдХोрдИ рд╡िрдзेрдпрдХ рдЬो рдХрд░ рд▓рдЧाрддा рд╣ै, рд╡िрдзाрдпिрдХा рдоें рдирд╣ीं рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХрддा " - рдпрд╣ рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдХिрд╕ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЖрддा рд╣ै?
(a) рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж - 117 

(b) рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж-266 

(c) рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж- 306 

(d) рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж- 307
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 61. 'рд░ाрдЬ्рдп рднрд╡िрд╖्рдп рдиिрдзि рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╕рд░рдХाрд░ рдЬो рдоुрдж्рд░ा рдкाрддी рд╣ै, рдЙрд╕рдХो рдЬрдоा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै–
(a) рдЖрдХрд╕्рдоिрдХ рдиिрдзि рдоें 

(b) рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдиिрдзि рдоें 

(c) рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡िрдХाрд╕ рдиिрдзि рдоें 

(d) рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд▓ेрдЦा рдиिрдзि рдоें 
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 62. рдмрдЬрдЯ рдХे рд╣िрд╕ाрдм-рдХिрддाрдм рдХी рдЬाँрдЪ рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕рдж рдХिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХрд░рддी рд╣ै? 
(a) рдЖрдХрд▓рди рд╕рдоिрддि 

(b) рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд▓ेрдЦा рд╕рдоिрддि 

(c) рд╡िрд╢ेрд╖ाрдзिрдХाрд░ рд╕рдоिрддि 

(d) рд╣िрд╕ाрдм-рдХिрддाрдм рдЬाँрдЪ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╕рдоिрддि 
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 63. рднाрд░рдд рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеाрди рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ै 
(a) рдкंрдЪाрдпрддी рд░ाрдЬ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдоें 

(b) рд░ाрдЬ рд╡िрдзाрди рд╕рднाрдУं рдоें

(c) рдоंрдд्рд░िрдордг्рдбрд▓ рдоें

(d) рд▓ोрдХ рд╕рднा рдоें
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 64. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े 1999 рдИ. рдоें рдХिрд╕рдХे рд╡िрдШрдЯрди рд╕े рдЬाрддीрдпрддाрд╡ाрджी рдХाँрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХा рдЧрдарди рд╣ुрдЖ?
(a) рд╢िрд╡ рд╕ेрдиा

(b) рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी 

(c) рдмी.рдЬे.рдкी.

(d) рдмी.рдПрд╕.рдкी.
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 65. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рдПрдХ рдЧैрд░-рдЖрд░्рдеिрдХ рдШрдЯрдХों рдоें рд╕े рдирд╣ीं рд╣ै, рдЬो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдоें рдпोрдЧрджाрди рджेрддे рд╣ैं? 
(a) рдоाрдирд╡ рд╕ंрд╕ाрдзрди

(b) рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░

(c) рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрдЧрдарди

(d) рдХृрд╖ि рдоें рд╡िрдХ्рд░рдп рдмрдЪрдд
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 66. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рд╡िрдд्рдд рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХा рдПрдХ рд╡िрднाрдЧ рдирд╣ीं рд╣ै?
(a) рд╡्рдпрдп

(b) рд░ाрдЬрд╕्рд╡

(c) рдмैंрдХिंрдЧ рд╡िрднाрдЧ 

(d) рдЖрд░्рдеिрдХ рдоाрдорд▓ा
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 67. рд╕ंрд╕рдж рдоें рдмрдЬрдЯ рд╕ंрдмंрдзिрдд рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें, 'рдоाँрдЧ рдХी рд░ाрд╢ि рдХो рдШрдЯाрдХрд░ рдПрдХ рд░ुрдкрдпा рдХрд░рдиा рд╣ै", рдХो рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 
(a) рдЖрд░्рдеिрдХ рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ 

(b) рдиीрддि рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ 

(c) рдЖрдзाрд░рднूрдд рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ 

(d) рд╕ांрдХेрддिрдХ рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ 
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 68. рд╕ैрдж्рдзांрддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдпрджि рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЬाрддी рд╣ै, рддो рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕ рдПрдХ рдХो рд╕ाрдзाрд░рдгрддः рдз्рдпाрди рдоें рдирд╣ीं рд░рдЦा рдЬाрддा рд╣ै ?
(a) рд╕рдХрд▓ рдШрд░ेрд▓ू рдЙрдд्рдкाрдж рдоें рд╡ृрдж्рдзि

(b) рд╡िрд╢्рд╡ рдмैंрдХ рд╕े рд╡िрдд्рддीрдп рд╕рд╣ाрдпрддा рдоें рд╡ृрдж्рдзि 

(c) рд╕рдХрд▓ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЙрдд्рдкाрдж рдоें рд╡ृрдж्рдзि

(d) рдк्рд░рддि рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕рдХрд▓ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЙрдд्рдкाрдж рдоें рд╡ृрдж्рдзि
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 69. рднाрд░рдд рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдк्рд░рдердо рдоंрдд्рд░िрдордг्рдбрд▓ рдХा рдХाрдиूрди рдоंрдд्рд░ी рдХौрди рдеा ? 
(a) рдХे. рдПрдо. рдоुंрд╢ी 

(b) рдПрд╕.рдкी. рдоुрдЦрд░्рдЬी 

(c) рдмрд▓рджेрд╡ рд╕िंрд╣ 

(d) рдмी. рдЖрд░. рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 70. рднाрд░рдд рдоें 1975 рдИ. рдоें рдЪाрд▓ू рдХी рдЧрдИ рдПрдХीрдХृрдд рдмाрд▓ рд╡िрдХाрд╕ рд╕ेрд╡ा (рдЖрдЗ.рд╕ी.рдбी.рдПрд╕.) рдпोрдЬрдиा рдХिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ाрдЧू рдХी рдЧрдИ ? 
(a) рд╢िрдХ्рд╖ा рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп 

(b) рдПрдЪ. рдЖрд░. рдбी. рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп 

(c) рд╡िрдд्рдд рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп 

(d) рдорд╣िрд▓ा рдПрд╡ं рдмाрд▓ рдХрд▓्рдпाрдг рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 71. 1991 рдХी рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдиीрддि рдХी рдЕрдиेрдХ рдмिрди्рджुрдУं рдкрд░ рдЖрд▓ोрдЪрдиा рд╣ुрдИ рдеी। рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рдПрдХ рдмिрди्рджु рдЙрдирдоें рд╕े рдирд╣ीं рдеा?
(a) рдЕрдиिрд╢्рдЪिрдд рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рд╡िрдХाрд╕ 

(b) рд╡िрджेрд╢ी рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рд╕े рдЦрддрд░ा 

(c) рдХृрд╖ि рд╕ेрдХ्рдЯрд░ рдХी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा 

(d) рд╡िрджेрд╢ी рдиिрд╡ेрд╢ рдоें рдЧрд▓рдд рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 72. рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ेрдпрд░ рдХा рдкूँрдЬी рд╡िрдиिрд╡ेрд╢ рдХे рд▓िрдП рд░ंрдЧрд░ाрдЬрди рд╕рдоिрддि рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХрдм рдХी рдЧрдИ?
(a) 1991 

(b) 1993 

(c) 1999 

(d) 2004
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 73. рднाрд░рдд рдоें рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ों рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рдоुрдЦ्рдпрддः рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдХрд░ рдХा рднाрдЧ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै?
(a) рднूрдоि рд░ाрдЬрд╕्рд╡ 

(b) рдкंрдЬीрдХрд░рдг рд╢ुрд▓्рдХ 

(c) рд╕ीрдоा рд╢ुрд▓्рдХ 

(d) рд╡ाрдгिрдЬ्рдп - рдХрд░
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 74. рд╡िрд╢्рд╡ рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрд╡рд╕ рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै
(a) 15 рдоाрд░्рдЪ 

(b) 18 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 

(c) 27 рд╕िрддрдо्рдмрд░ 

(d) 10 рджिрд╕рдо्рдмрд░
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 75. рд╕рдмрд╕े рддेрдЬी рд╕े рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеाрдУं BRIC (рдм्рд░ाрдЬीрд▓, рд░ूрд╕, рднाрд░рдд, рдЪीрди) рдоें рджрдХ्рд╖िрдг рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХрдм рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ुрдЖ ?
(a) 1999

(b) 2001

(c) 2008

(d) 2011
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 76. рд╣िрди्рджू рднाрдж्рд░рдкрдж рдоाрд╕ рдоें рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХी рдХौрди-рд╕ी рдкूрдЬा рд╣ोрддी рд╣ै? 
(a) рд░ाрдордирд╡рдоी 

(b) рд╕рд░рд╣ुрд▓ 

(c) рдХрд░рдоा

(d) рд╕ोрд╣рд░ाрдп
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 77. рд╕ंрдеाрд▓ों рдоें рдЧाँрд╡ рдХे рдк्рд░рдзाрди рдХो рдХ्рдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं?
(a) рдорд╣рддो

(b) рдкреЬрд╣ा

(c) рдоुрдЦिрдпा

(d) рдоाँрдЭी
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 78. 'рдзुрдордХुрд░िрдпा' рдХिрд╕ рдЬрдирдЬाрддि рдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрд╕्рдеा рд╣ै?
(a) рдУрд░ाँрд╡

(b) рдХुрдбुрдЦ

(c) рдоुंрдбा

(d) рд╕ंрдеाрд▓
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 79. рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ рдХा рд╕ूрд░рдЬрдХुंрдб рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХा рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдЧрд░рдо рдкाрдиी рдХा рд╕ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рддाрдкрдоाрди рдХ्рдпा рд╣ै?
(a) 80°C (182°F) 

(b) 84°C (186°F) 

(c) 80°C (190°F) 

(d) 92°C (194°F)
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 80. рдЫोрдЯा рдиाрдЧрдкुрд░ рдоें 'рдлुрд╕рдлुрд╕' рдмрд▓ुрдЖ рдоिрдЯ्рдЯी рдХिрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै? 
(a) рджाрдоोрджрд░ рдШाрдЯी рдХ्рд╖ेрдд्рд░

(b) рд╕िंрд╣рднूрдо рдХ्рд╖ेрдд्рд░ 

(c) рдХोрдпрд▓рдХाрд░ो рдХ्рд╖ेрдд्рд░

(d) рдкрд▓ाрдоू рдХ्рд╖ेрдд्рд░
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 81. рджाрдоोрджрд░ рдШाрдЯी рдиिрдЧрдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрдм рд╣ुрдИ рдеी?
(a) 1945

(b) 1946

(c) 1947

(d) 1948
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 82. рд░ाँрдЪी рдоें рдХैрдеोрд▓िрдХ рдЧिрд░рдЬाрдШрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрдм рд╣ुрдИ рдеी?
(a) 1909

(b) 1910

(c) 1911

(d) 1912
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 83. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХा рд╕рдмрд╕े рдКँрдЪा рдЬрд▓рдк्рд░рдкाрдд рдХौрди-рд╕ा рд╣ै, рдЬрд╣ाँ рдЬрд▓ 100 рдоीрдЯрд░ рдХी рдКँрдЪाрдИ рд╕े рдЧिрд░рддा рд╣ै?
(a) рд╣िрд░рдиी

(b) рд╣ुрди्рдбू

(c) рджрд╢рдо

(d) рдЬोрди्рд╣ा
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 84. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдоें рдоुрдЦ्рдпрддः рдХिрддрдиे рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдлрд╕рд▓ें рдкैрджा рд╣ोрддी рд╣ैं?
(a) рдПрдХ

(b) рджो

(c) рддीрди

(d) рдЪाрд░
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 85. 1857 рдХी рдХ्рд░ांрддि рдоें рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╕िंрд╣рднूрдо рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдиेрддा рдХौрди рдеे?
(a) рд░ाрдЬा рджुрд░्рдЬрди рд╕ाрд▓

(b) рд░ाрдЬा рдЕрд░्рдЬुрди рд╕िंрд╣ 

(c) рдаाрдХुрд░ рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рд╢ाрд╣ी

(d) рдЯिрдХैрдд рдЙрдорд░ाрд╡ рд╕िंрд╣
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 86. рддाрдиा рднрдЧрдд рдЖंрджोрд▓рди рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХрдм рд╣ुрдИ рдеी ? 
(a) рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1912 

(b) рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1913

(c) рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1914 

(d) рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1915
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 87. рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдоें рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХे рдЗрдирдоें рд╕े рдХौрди-рд╕े рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдиेрддा рд╕рджрд╕्рдп рдеे?
(a) рдПрди.рдИ. рд╣ोрд░ो 

(b) рдЬрдпрдкाрд▓ рд╕िंрд╣ 

(c) рд╕ुрд╢ीрд▓ рдХुрдоाрд░ рдмाрдЧे 

(d) рдХाрд░्рддिрдХ рдУрд░ाँрд╡
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 88. 'рдмिрд░рд╣ोрд░' рдХा рд╢ाрдм्рджिрдХ рдЕрд░्рде рдХ्рдпा рд╣ै? 
(a) рдЬंрдЧрд▓ рдХा рдЖрджрдоी 

(b) рдк्рд░рдХृрддि рдк्рд░ेрдоी рдЖрджрдоी

(c) рдкрд╡िрдд्рд░ рдЖрджрдоी

(d) рдЖрдо рдЖрджрдоी
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 89. 'Lac' рд╢рдм्рдж рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдХिрд╕ рд╢рдм्рдж рд╕े рд╣ुрдИ рд╣ै?
(a) рдпрдХ्рд╖

(b) рд▓рдХ्рд╖

(c) рддрдХ्рд╖

(d) рджрдХ्рд╖
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 90. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдоें рдЯाрдЯा рдЖрдпрд░рди рдПрдг्рдб рд╕्рдЯीрд▓ рдХрдо्рдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрдм рд╣ुрдИ рдеी ?
(a) 1905

(b) 1906

(c) 1907

(d) 1908
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 91. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХे рдк्рд░рдердо рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХौрди рдеे? 
(a) рд░ाрдоा рдЬोрдЗрд╕ 

(b) рд╕ैрдп्рдпрдж рд╕िрдм्рддे рд░ाрдЬी 

(c) рд╡ेрдж рдоाрд░рд╡ाрд╣ 

(d) рдк्рд░рднाрдд рдХुрдоाрд░
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 92. рдЫोрдЯा рдиाрдЧрдкुрд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╢ाрд╕рди рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХрдм рдЖрдпा рдеा?
(a) 1764

(b) 1765

(c) 1772

(d) 1773
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 93. рд╕ंрдеाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдХाрд╢्рддрдХाрд░ी рдХाрдиूрди рдХрдм рд▓ाрдЧू рд╣ुрдЖ?
(a) 1856

(b) 1857

(c) 1858

(d) 1859
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 94. рдЫोрдЯा рдиाрдЧрдкुрд░ рдоें рд╡िрд▓्рдХिंрд╕рди рдХाрдиूрди рдХрдм рд▓ाрдЧू рд╣ुрдЖ?
(a) 1834

(b) 1835

(c) 1836

(d) 1837
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 95. рдЫोрдЯा рдиाрдЧрдкुрд░ рдХाрд╢्рддрдХाрд░ी рдХाрдиूрди рдХрдм рд▓ाрдЧू рд╣ुрдЖ рдеा?
(a) 1905

(b) 1906

(c) 1907

(d) 1908
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 96. рд╕ोрд╣рд░ाрдп рдХिрд╕ рдЬрдирдЬाрддि рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рдд्рдпोрд╣ाрд░ рд╣ै ?
(a) рдмिрд░рд╣ोрд░

(b) рд╕ंрдеाрд▓

(c) рдоुंрдбा рдлुрдЯ

(d) рдФрд░ॉрд╡
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 97. рдкाрд░рд╕рдиाрде рдкрд╣ाрдб़ी рдХी рдКँрдЪाрдИ рдХिрддрдиी рд╣ै? 
(a) 4380 рдлुрдЯ 

(b) 4480 рдлुрдЯ 

(c) 4580 рдлुрдЯ 

(d) 4680 рдлुрдЯ
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 98. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдоें рдЖрджिрд╡ाрд╕िрдпों рдХे рдлूрд▓ों рдХे рдд्рдпौрд╣ाрд░ рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рд╣ै? 
(a) рдЯुрд╕ु 

(b) рд╡ाрд╣ा 

(c) рд╕рд░рд╣ुрд▓

(d) рдХрд░рдоा 
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 99. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХे рдХिрд╕ рдиृрдд्рдп-рд╢ैрд▓ी рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдПрд╡ं рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдоिрд▓ी рд╣ै? 
(a) рдкрдЗрдХा 

(b) рдЬрджुрд░ 

(c) рдЬрддрд░ा 

(d) рдЫрдК
рдиोрдЯ्рд╕–
рдк्рд░рд╢्рди 100. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдк्рд░рдердо рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдХौрди рдеे?
(a) рд╢िрдмू рд╕ोрд░ेрди 

(b) рдордзु рдХोреЬा 

(c) рдмाрдмूрд▓ाрд▓ рдорд░ांрдбी 

(d) рдЕрд░्рдЬुрди рдоुंрдбा
рдиोрдЯ्рд╕–

рд╣рдорд╕े рдЬुрдб़ें, рд╣рдоें рдлॉрд▓ो рдХрд░े ..

  • Telegram рдЧ्рд░ुрдк рдЬ्рд╡ाрдЗрди рдХрд░े – Click Here
  • Facebook рдкрд░ рдлॉрд▓ो рдХрд░े – Click Here
  • Facebook рдЧ्рд░ुрдк рдЬ्рд╡ाрдЗрди рдХрд░े – Click Here
  • BPSC Notes ————– Click Here
рдФрд░ рдирдпा рдкुрд░ाрдиे