JAC Board Solutions : Jharkhand Board TextBook Solutions for Class 12th, 11th, 10th, 9th, 8th, 7th, 6th

JPSC Jharkhand Previous Papers General Studies GS Paper-5

JPSC Jharkhand Previous Papers General Studies GS Paper-5

рдк्рд░рд╢्рди 1. 'рдЕрд╖्рдЯाрдз्рдпाрдпी' рдХिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦी рдЧрдИ рд╣ै?
(a) рд╡ेрджрд╡्рдпाрд╕

(b) рдкाрдгिрдиि

(c) рд╢ुрдХрджेрд╡

(d) рдмाрд▓्рдоीрдХि
рдиोрдЯ्рд╕–рд╡ेрджрд╡्рдпाрд╕ рдиे 'рдорд╣ाрднाрд░рдд' рдХी рд░рдЪрдиा рдХी рд╣ै। рдФрд░ рд╢ुрдЦрджेрд╡ (рдордз्рдпрдХाрд▓ीрди) рдиे рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рдиीрддिрд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХी рд░рдЪрдиा рдХी рд╣ै। рдЬрдмрдХि рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдиे рд░ाрдоाрдпрдг рдХी рд░рдЪрдиा рдХी рд╣ै। 'рдЕрд╖्рдЯाрдз्рдпाрдпी' рдПрдХ рд╡्рдпाрдХрд░рдг рдЧ्рд░ंрде рд╣ै, рдЬिрд╕рдХी рд░рдЪрдиा рдкाрдгिрдиि рдиे рдХी рдФрд░ рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдкрддंрдЬрд▓ि рдиे рдЗрд╕ рдкрд░ рдорд╣ाрднाрд╖्рдп рдиाрдордХ рдЯीрдХा рд▓िрдЦा। рдЕрддः рд╡िрдХрд▓्рдк (b) рд╕рд╣ी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 2. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЪाрд░ рд╡ेрджों рдоें рд╕े рдХिрд╕ी рдПрдХ рдоें рдЬाрджुрдИ, рдоाрдпा рдФрд░ рд╡рд╢ीрдХрд░рдг рдХा рд╡рд░्рдг рд╣ै? 
(a) рдЛрдЧ्рд╡ेрдж

(b) рдпрджुрд░्рд╡ेрдж

(c) рдЕрдерд░्рд╡рд╡ेрдж

(d) рд╕ाрдорджेрд╡
рдиोрдЯ्рд╕–рдЛрдЧ्рд╡ेрдж рдкुрд░ुрд╖ рд╕ुрдХ्рдд рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдоें рдпрдЬ्рдЮ рдХा рд╡िрдзि рд╡िрдзाрди рд╣ै, рд╕ाрдорд╡ेрдж рдХा рд╡िрд╖рдп рд╕ंрдЧीрдд рд╣ै। рдЬाрджुрдИ, рдоाрдпा, рдЧाрдпрдд्рд░ी рдоंрдд्рд░ рдЖрджि рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдЕрдерд░्рд╡рд╡ेрдж рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 3. 'рдЕрдиेрдХाрди्рддрд╡ाрдж' рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕рдХा рдХ्рд░ोрдб рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдПрд╡ं рджрд░्рд╢рди рд╣ै?
(a) рдмौрдж्рдз рдордд

(b) рдЬैрди рдордд

(c) рд╕िрдЦ рдордд

(d) рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рдордд
рдиोрдЯ्рд╕–рдЕрдиेрдХाрди्рддрд╡ाрдж рдХो рд╕рдк्рддрднंрдЧि рдЬ्рдЮाрди рдпा рд╕्рдпाрджрд╡ाрдж рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕ाрдд рд░ूрдк рд╣ैं-(i) рд╣ै, (ii) рдирд╣ीं рд╣ै, (iii) рд╣ै рдФрд░ рдирд╣ीं рд╣ै, (iv) рдХрд╣ा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा, (v) рд╣ै, рдХिрди्рддु рдХрд╣ा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा, (vi) рдирд╣ीं рд╣ै рдФрд░ рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, (vii) рдирд╣ीं рд╣ै рдФрд░ рдХрд╣ा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा। рдпрд╣ рдЬैрди рдзрд░्рдо рдХा рдоूрд▓ рд╕िрдж्рдзांрдд рд╣ै। рдЕрддः рд╡िрдХрд▓्рдк (b) рд╕рд╣ी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 4. рдХिрд╕ рд╢ाрд╕рдХ рдХो рдЧ्рд░ाрдг्рдб рдЯ्рд░ंрдХ рд░ोрдб рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХा рд╢्рд░ेрдп рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै?
(a) рдмाрдмрд░

(b) рдХृрд╖्рдгрджेрд╡рд░ाрдп

(c) рдЬрд╣ाँрдЧीрд░

(d) рд╢ेрд░рд╢ाрд╣ рд╕ूрд░ी
рдиोрдЯ्рд╕– рдЧ्рд░ाрдг्рдб рдЯ्рд░ंрдХ рд░ोрдб рдХा рдиिрд░्рдоाрддा рд╢ेрд░рд╢ाрд╣ рд╕ूрд░ी рд╣ै। рдпрд╣ рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд╕ोрдиाрд░ рдЧांрд╡ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЖрдЧрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी рдПрд╡ं рд▓ाрд╣ौрд░ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рд╕िрди्рдз рдХे рдкेрд╢ाрд╡рд░ рддрдХ рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 5. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рдПрдХ рд╕рд╣ी рдХाрд▓ाрдиुрдХ्рд░рдо рд╣ै?
(a) рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рд░ाрдоाрдиुрдЬ- рдЪैрддрди्рдп

(b) рд░ाрдоाрдиुрдЬ - рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп - рдЪैрддрди्рдп 

(c) рд░ाрдоाрдиुрдЬ - рдЪैрддрди्рдп - рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп 

(d) рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп-рдЪैрддрди्рдп-рд░ाрдоाрдиुрдЬ
рдиोрдЯ्рд╕–рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рднрдХ्рддि рдЖंрджोрд▓рди рддрдеा рдЕрдж्рд╡ैрддрд╡ाрдж рдХे рдк्рд░рддिрдкाрджрдХ рд╣ैं। рдЗрдирдХा рдЙрджрдп рдЖрдард╡ीं рд╕рджी рдоें рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдиे рднрдХ्рддि рдЖंрджोрд▓рди рдХी рдПрдХ рд╢ाрдЦा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЕрдж्рд╡ैрддрд╡ाрдж рдХा рдк्рд░рдЪрд▓рди рдХिрдпा, рдЬрдмрдХि рдЪैрддрди्рдп рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЪौрджрд╡ीं рд╕рджी рдХे рд╕ंрдд рдеे рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЧोрд╕ाрдИ рд╕ंрдШ рдмрдиाрдпा।

рдк्рд░рд╢्рди 6. рдорд╣рдоूрдж рдЧрдЬрдиी рдХे рд╕ाрде рднाрд░рдд рдЖрдиे рд╡ाрд▓ा рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╡िрдж्рд╡ाрди рдеा
(a) рдЗрдм्рдирдмрддूрддा

(b) рдЕрд▓рдмрд░ूрдиी

(c) рдЕрдоीрд░ рдЦुрд╕рд░ो 

(d) рдлрд░िрд╢्рддा
рдиोрдЯ्рд╕–рдЕрд▓рдмрд░ूрдиी рдорд╣рдоूрдж рдЧрдЬрдиी рдХे рд╕ाрде рднाрд░рдд рдЖрдиे рд╡ाрд▓ा рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╡िрдж्рд╡ाрди рдеा। рдЕрд▓рдмрд░ूрдиी рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд░рдЪрдиा рддाрд░ीрдЦ рдЕрд▓ рд╣िंрдж рд╣ै। рдпрд╣ рдорд╣ाрди рдХрд▓ा рдк्рд░ेрдоी, рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд▓ेрдЦрдХ, рдзрд░्рдорджрд░्рд╢рди, рдЧрдгिрдд рдПрд╡ं рдЬ्рдпोрддिрд╖ рдХा рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдеा।

рдк्рд░рд╢्рди 7. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдпुрдЧ्рдоों рдоें рд╕े рдЧрд▓рдд рдпुрдЧ्рдо рдХो рдкрд╣рдЪाрдиिрдП
(a) рдЪिрд╢्рддी– рджिрд▓्рд▓ी рдФрд░ рджोрдЖрдм

(b) рд╕ुрд╣ाрд░рд╡рд░्рджी– рд╕िрди्рдз

(c) рдФрд▓िрдпा– рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢

(d) рдлिрд░рджौрд╕ी –рдмिрд╣ाрд░ 
рдиोрдЯ्рд╕–рдиिрдЬाрдоुрдж्рджीрди рдФрд▓िрдпा рдоूрд▓ рд░ूрдк рд╕े рджिрд▓्рд▓ी рдХे рд╕ंрдд рдеे рддрдеा рдЪрдордд्рдХाрд░िрдХ рд╢рдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиे рдЬाрддे рдеे।

рдк्рд░рд╢्рди 8. рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд░ैрдп्рдпрддрд╡ाрдб़ी рдк्рд░рдеा рд▓ाрдЧू рдХी рдЧрдИ рдеी
(a) рдмंрдЧाрд▓ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेрди्рд╕ी

(b) рдордж्рд░ाрд╕ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेрди्рд╕ी

(c) рдмрдо्рдмрдИ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेрди्рд╕ी

(d) рдмрдо्рдмрдИ рдПрд╡ं рдордж्рд░ाрд╕ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेрди्рд╕ी
рдиोрдЯ्рд╕–рд░ैрдп्рдпрддрд╡ाрдб़ी рдк्рд░рдеा рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рдмाрд░ाрдорд╣рд▓ рдЬिрд▓े 1792 рдоें рдоुрдирд░ो рдиे рд▓ाрдЧू рдХी рдеी, рдЬрдмрдХि 1822 рдоें рдПрд▓्рдлिрди्рд╕рдЯрди рдоें рдмंрдмрдИ рдоें рд░ैрдп्рдпрддрд╡ाрдб़ी рдк्рд░рдеा рд▓ाрдЧू рдХी।

рдк्рд░рд╢्рди 9. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрдердиों рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХीрдЬिрдП 
1. рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХा рдк्рд░рдердо рдЕрдзिрд╡ेрд╢рди рдХрд▓рдХрдд्рддा рдоें рд╣ुрдЖ। 
2. рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХा рджूрд╕рд░ा рдЕрдзिрд╡ेрд╢рди рджाрджाрднाрдИ рдиौрд░ाрдЬी рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдоें рд╣ुрдЖ।
3. рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рддрдеा рдоुрд╕्рд▓िрдо рд▓ीрдЧ, рджोрдиों рдиे рд▓рдЦрдирдК рдоें 1916 рдИ. рдоें рдЕрдзिрд╡ेрд╢рди рдХिрдП рддрдеा рд▓рдЦрдирдК рд╕рдордЭौрддा рд╕рдо्рдкрди्рди рдХिрдпा। 

рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдХрдердиों рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा/рд╕े рд╕рд╣ी рд╣ै/рд╣ैं? 
(a) 1 рдФрд░ 2 

(b) рдХेрд╡рд▓ 2 

(c) 2 рдФрд░ 3 

(d) рдХेрд╡рд▓ 3 
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХा рдк्рд░рдердо рдЕрдзिрд╡ेрд╢рди рдмрдо्рдмрдИ рдХे рдЧोрдХुрд▓рджाрд╕ рддेрдЬрдкाрд▓ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें 1885 рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЕрддः рд╡िрдХрд▓्рдк (c) рд╕рд╣ी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 10. рдоॉрдг्рдЯेрдЧ्рдпू-рдЪेрдо्рд╕рдлोрд░्рдб рдХी рд░िрдкोрд░्рдЯ–
(a) рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрд╖рдж् рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 1909 рдХा рдЖрдзाрд░ рдмрдиी

(b) рднाрд░рддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 1919 рдХा рдЖрдзाрд░ рдмрдиी

(c) рднाрд░рддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 1935 рдХा рдЖрдзाрд░ рдмрдиी

(d) рднाрд░рддीрдп рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 1947 рдХा рдЖрдзाрд░ рдмрдиी
рдиोрдЯ्рд╕–рдоॉрдг्рдЯेрдЧ्рдпू-рдЪेрдо्рд╕рдлोрд░्рдб рдХी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 1919 рдкाрд░िрдд рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕ рд╕рдордп рдоॉрдг्рдЯेрдЧ्рдпू рднाрд░рдд рд╕рдЪिрд╡ рдеे, рдЬрдмрдХि рдЪेрдо्рд╕рдлोрд░्рдб рд╡ाрдпрд╕рд░ाрдп।

рдк्рд░рд╢्рди 11. рд╕ंрдеाрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХिрд╕рдиे рдХिрдпा рдеा?
(a) рдЬрдпрдкाрд▓ рд╕िंрд╣ 

(b) рдоाрд╕्рдЯрд░ рддाрд░ा рд╕िंрд╣ 

(c) рд╢िрдмू рд╕ोрд░ेрди 

(d) рд╕िрдж्рдзू рдПрд╡ं рдХाрди्рд╣ू
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕ंрдеाрди рд╡िрдж्рд░ोрд╣, рд╕ंрдеाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдХे рднाрдЧрд▓рдкुрд░ рдХे рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдЬिрд▓ा рдХे рдмीрдЪ рджाрдорди рдП рдХोрд╣ рдоें рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рд╕िрдж्рдзू рдПрд╡ं рдХाрди्рд╣ू рдиे рдХिрдпा рдеा। рдЗрд╕े рд╣ूрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 12. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╕्рдеाрдиों рдоें рд╕े рдХрд╣ाँ рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдиे рднाрд░рдд рдоें рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХिрдпा?
(a) рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж

(b) рдмाрд░рджोрд▓ी 

(c) рдЪрдо्рдкाрд░рдг 

(d) рдЦेреЬा 
рдиोрдЯ्рд╕–рдЧांрдзीрдЬी рдиे рднाрд░рдд рдоें рдкрд╣рд▓ा рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ 1917 рдоें рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдЪрдо्рдкाрд░рдг рдоें рдХिрдпा। рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рдеा рдХिрд╕ाрдиों рдХो рддीрди рдХрдаिрдпा рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХे рд▓िрдП рдмाрдз्рдп рдХрд░рдиा। рдЧांрдзी рдХो рдмिрд╣ाрд░ рдЖрдиे рдХा рдиिрдоंрдд्рд░рдг рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ рд╢ुрдХ्рд▓ рдиे рджिрдпा।

рдк्рд░рд╢्рди 13. рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХो 26 рдЬрдирд╡рд░ी рдХे рджिрди рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рдЗрд╕рд▓िрдП рдХिрдпा рдЧрдпा рдХ्рдпोंрдХि
(a) рдпрд╣ рдПрдХ рд╢ुрдн рджिрди рдеा

(b) рдЗрд╕ рддिрдеि рдХो 1942 рдИ. рдоें рднाрд░рдд рдЫोрдб़ो рдЖрди्рджोрд▓рди рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा

(c) рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдиे рдЗрд╕ рддिрдеि рдХो 1930 рдИ. рдоें рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рджिрд╡рд╕ рдХे рд░ूрдк рдоें рдордиाрдпा рдеा 

(d) рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХो 26 рдЬрдирд╡рд░ी рдХे рджिрди рд╣ी рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рдЗрд╕рд▓िрдП рд▓िрдпा рдЧрдпा, рдХ्рдпोंрдХि рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдиे рдЗрд╕ी рддिрдеि рдХो 1930 рдИ. рдоें рдк्рд░рдердо рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рджिрд╡рд╕ рдХे рд░ूрдк рдоें рдордиाрдпा рдеा।

рдк्рд░рд╢्рди 14. рдЗрдг्рдбिрдпрди рд╕्рдЯैрдг्рдбрд░्рдб рдЯाрдЗрдо (рдЖрдИ.рдПрд╕.рдЯी.) рдФрд░ рдЧ्рд░ीрдирд╡िрдЪ рдоीрди рдЯाрдЗрдо (рдЬी.рдПрдо.рдЯी.) рдоें рдХिрддрдиे рд╕рдордп рдХा рдЕрди्рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै ? 
(a) 5 рдШрдг्рдЯे 10 рдоिрдирдЯ 

(b) 5 рдШрдг्рдЯे 20 рдоिрдирдЯ

(c) 5 рдШрдг्рдЯे 30 рдоिрдирдЯ

(d) 5 рдШрдг्рдЯे 40 рдоिрдирдЯ
рдиोрдЯ्рд╕–рдЗрдг्рдбिрдпрди рд╕्рдЯैрдг्рдбрд░्рдб рдЯाрдЗрдо (IST) рдФрд░ рдЧ्рд░ीрдирд╡िрдЪрди рдоीрди рдЯाрдЗрдо (GMT) рдоें 5 рдШрдг्рдЯे 30 рдоिрдирдЯ рдХा рдЕрди्рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЪूंрдХि, рдПрдХ рджेрд╢ाрди्рддрд░ рдкрд░ 4 рдоिрдирдЯ рдХा рдЕрди्рддрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рднाрд░рдд рдоें рд╕्рдЯैрдг्рдбрд░्рдб рдЯाрдЗрдо рдХे рд▓िрдП рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдХे рдкाрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рдиैрдиी рдХे рджेрд╢ाрди्рддрд░ рдХो рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рджेрд╢ाрди्рддрд░ 824'E рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЗрдг्рдбिрдпрди рд╕्рдЯैрдг्рдбрд░्рдб рдЯाрдЗрдо рдФрд░ рдЧ्рд░ीрдирд╡िрдЪ рдоीрди рдЯाрдЗрдо рдоें рд╕рдордп рдХा рдЕрди्рддрд░ 824° x 4 = 330 рдоिрдирдЯ 5 рдШрдг्рдЯे 30 рдоिрдирдЯ рдХा рдЕрди्рддрд░ рд╣ोрдЧा।

рдк्рд░рд╢्рди 15. рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХी рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рд╣ै? 
(a) рдЕрд░ुрдгाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ 

(b) рд╕िрдХ्рдХिрдо

(c) рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢

(d) рдЭाрд░рдЦрдг्рдб
рдиोрдЯ्рд╕–рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬрдирдЬाрддि рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рд░рд╣рддी рд╣ैं। рдЗрдирдХी рдЖрдмाрджी рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рд╡ा рдПрдХ рдХрд░ोрдб़ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 16. рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕ рд╢рд╣рд░ рдХो 'рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдХा рдоैрдирдЪेрд╕्рдЯрд░' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै ?
(a) рдХोрдпрдо्рдмрдЯूрд░

(b) рдЪेрди्рдирдИ

(c) рдмंрдЧрд▓ुрд░ु

(d) рдорджुрд░рдИ
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рдд рдоें рд╕ूрддी рд╡рд╕्рдд्рд░ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдоुрдо्рдмрдИ, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рдоैрдирдЪेрд╕्рдЯрд░ - рдХाрдирдкुрд░ рддрдеा рдкूрд░рдм рдХा рдмोрд╕्рдЯрди рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж рдХो рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЬрдмрдХि рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдХा рдоैрдирдЪेрд╕्рдЯрд░ рдХोрдпрдо्рдмрдЯूрд░ рдХो рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 17. рднाрд░рдд рдХे рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा 'рдеोрд░िрдпрдо' рдХा рднрдг्рдбाрд░ рд╣ै?
(a) рдХेрд░рд▓

(b) рдХрд░्рдиाрдЯрдХ

(c) рдЖрди्рдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢

(d) рдЕрд╕рдо
рдиोрдЯ्рд╕– рдХेрд░рд▓ рдоें рдеोрд░िрдпрдо рдХा рднंрдбाрд░ рдоोрдиाрдЬाрдЗрдЯ рдмाрд▓ू рдХे рдиिрдХ्рд╖ेрдк рдоें рдоिрд▓рддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 18. рдХौрди-рд╕ा рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдоेрд▓ा рдКंрдЯ рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै?
(a) рдкुрд╖्рдХрд░ рдоेрд▓ा

(b) рдХुрдо्рдн рдоेрд▓ा

(c) рд╕ोрдирдкुрд░ рдоेрд▓ा

(d) рд╕ूрд░рдЬрдХुрдг्рдб рдоेрд▓ा
рдиोрдЯ्рд╕–рдкुрд╖्рдХрд░ рдоेрд▓ा ( рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди) рдоें рдКंрдЯ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рдпрд╣ рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ рдирд╡рдо्рдмрд░ рдоाрд╣ рдоें рд▓рдЧрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 19. рдЧ्рд░ेрдЯ рд╣िрдоाрд▓рдп рдХी рдКँрдЪाрдИ рдХ्рдпा рд╣ै? 
(a) 8850 рдоी. рдП. рдПрд╕.рдПрд▓.

(b) 8815 рдоी. рдП. рдПрд╕.рдПрд▓. 

(c) 8809 рдоी. рдП. рдПрд╕.рдПрд▓. 

(d) 8800 рдоी. рдП. рдПрд╕.рдПрд▓.
рдиोрдЯ्рд╕–рдорд╣ाрди рд╣िрдоाрд▓рдп рдХी рдФрд╕рдд рдКंрдЪाрдИ 5100 рдоीрдЯрд░ рдП. рдПрд╕. рдПрд▓. рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдЗрд╕рдоें рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЪोрдЯी рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рд╕्рдеिрдд рд╣ै, рдЬिрд╕рдХी рдКंрдЪाрдИ 8850 рдоी. рдП. рдПрд╕. рдПрд▓. рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 20. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХेрди्рдж्рд░рд╢ाрд╕िрдд рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд╕े рдФंрдЬ рдЬрдирдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧ рдХिрд╕рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं? 
(a) рдЕрдг्рдбрдоाрди рдФрд░ рдиिрдХोрдмाрд░ рдж्рд╡ीрдк рд╕рдоूрд╣ 

(b) рджाрджрд░ рдПрд╡ं рдиाрдЧрд░ рд╣рд╡ेрд▓ी 

(c) рджрдорди рдФрд░ рджीрд╡ 

(d) рд▓рдХ्рд╖рдж्рд╡ीрдк
рдиोрдЯ्рд╕–рдЕрдг्рдбрдоाрди рдиिрдХोрдмाрд░ рдоें рдФंрдЬ, рдЬाрд░рд╡ा, рд╕ेрди्рдЯीрдирд▓ी, рд╢ेрдо्рдкेрди рдЬрдирдЬाрддि рдоिрд▓рддी рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 21. рд╕ूрдЪी-I ( рдЦрдиिрдЬ) рдХो рд╕ूрдЪी-II (рд╕्рдеाрди) рдХे рд╕ाрде рд╕ुрдоेрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП рдФрд░ рд╕ूрдЪिрдпों рдХे рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рдХूрдЯ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП
рд╕ूрдЪी-I (рдЦрдиिрдЬ)     рд╕ूрдЪी-II (рд╕्рдеाрди)
A. рдХोрдпрд▓ा             1. рдЧिрд░िрдбीрд╣
B. рддाँрдмा                 2. рдЬрдпрдордХोрдг्рдбрдо
C. рдоैрдЧрдиीрдЬ             3. рдЕрд▓рд╡рд░
D. рднूрд░ा рдХोрдпрд▓ा       4. рдзाрд░рд╡ाрдб़
(рд▓िрдЧ्рдиाрдЗрдЯ)
рдХूрдЯ : A    B    C    D
(a)   1    4     3    2

(b)   2    3     4    1

(c)   1     3    4    2

(d)   2    4     3    1
рдиोрдЯ्рд╕–рдЧिрд░ीрдбिрд╣ рдХोрдпрд▓ा рдХे рд▓िрдП, рдЕрд▓рд╡рд░ рддांрдмा рдХे рд▓िрдП, рдзाрд░рд╡ाрдб़ рдоैंрдЧрдиीрдЬ рдХे рд▓िрдП рддрдеा рдЬрдпрдХोрдг्рдбрдо рд▓िрдЧ्рдиाрдЗрдЯ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 22. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдоाрд░्рдЧों рдоें рд╕े рдХिрд╕рдХी рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд▓рдо्рдмाрдИ рд╣ै?
(a) рдЖрдЧрд░ा-рдоुрдо्рдмрдИ 

(b) рдЪेрди्рдирдИ- рдеाрдгे 

(c) рдХोрд▓рдХाрддा- рд╣рдЬीрд░ा

(d) рдкुрдгे-рдордЫрд▓ीрдкрдд्рддрдирдо
рдиोрдЯ्рд╕–рд╡िрднिрди्рди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧों рдХा рдЖрд░ोрд╣ी рдХ्рд░рдо рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै рдкुрдгे-рдордЫрд▓ीрдкрдд्рддрдирдо, рдЖрдЧрд░ा-рдоुंрдмрдИ, рдЪेрди्рдирдИ- рдеाрдгे, рдХोрд▓рдХाрддा-рд╣ाрдЬीрд░ा, 841 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░, 1161 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░, 1235 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░, 1949 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░

рдк्рд░рд╢्рди 23. рднाрд░рдд рдХा рдПрдХ рд░ाрдЬ्рдп, рдЬिрд╕рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдХрд░्рдХ рд░ेрдЦा рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ै
(a) рдЬрдо्рдоू рддрдеा рдХрд╢्рдоीрд░ 

(b) рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢

(c) рдмिрд╣ाрд░

(d) рдЭाрд░рдЦрдг्рдб
рдиोрдЯ्рд╕–рдХрд░्рдХ рд░ेрдЦा рднाрд░рдд рдХे рдЖрда рд░ाрдЬ्рдпों рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ै। рдпे рдЖрда рд░ाрдЬ्рдп рд╣ैं- рдЧुрдЬрд░ाрдд, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢, рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़, рдЭाрд░рдЦрдг्рдб, рдк. рдмंрдЧाрд▓, рдд्рд░िрдкुрд░ा рдПрд╡ं рдоिрдЬोрд░рдо ।

рдк्рд░рд╢्рди 24. рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рдХाрд▓ी рдоिрдЯ्рдЯी рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХрдкाрд╕ рдХो рдЧрди्рдиे рдХी рдлрд╕рд▓ рд╕े рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै
(a) рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХрдкाрд╕ рдХी рдЙрдд्рдкाрджрдХрддा рдХा рдШрдЯрдиा

(b) рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдоें рд╕ाрдоाрди्рдп рдкрд░िрд╡рд░्рддрди

(c) рд╕िंрдЪाрдИ рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХे рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХे рдХाрд░рдг рдпрд╣ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЧрди्рдиे рдХी рдХृрд╖ि рдХे рдЕрдиुрдХूрд▓ рдмрди рдЧрдпा рд╣ै, рддрдеा рдЧрди्рдиे рдХी рдлрд╕рд▓ рдЕрдзिрдХ рд▓ाрднрдк्рд░рдж рд╣ै

(d) рджेрд╢ рдоें рдЪीрдиी рдХी рдмрдв़рддी рдоाँрдЧ рдФрд░ рдКँрдЪी рдХीрдордд
рдиोрдЯ्рд╕–рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рдХाрд▓ी рдоिрдЯ्рдЯी рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХрдкाрд╕ рдХो рдЧрди्рдиे рдХी рдлрд╕рд▓ рд╕े рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдж्рдзा рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै। рдРрд╕ा рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕िंрдЪाрдИ рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХे рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХे рдХाрд░рдг рд╣ुрдЖ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 25. рдкृрде्рд╡ी рдХे рдЧрд░्рдн рдоें рджूрд╕рд░ी рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдкाрдпी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдзाрддु рдХौрди-рд╕ी рд╣ै?
(a) рд▓ौрд╣ 

(b) рдПрд▓्рдпुрдоीрдиिрдпрдо 

(c) рддाँрдмा 

(d) рдЬрд╕्рддा
рдиोрдЯ्рд╕–рдкृрде्рд╡ी рдХे рдиाрднिрдХ рдоें рдиिрдХिрд▓ рддрдеा рд▓ोрд╣ा рдоिрд▓рддे рд╣ैं, рдЬिрдирдоें рдк्рд░рдзाрди рддрдд्рд╡ рд▓ोрд╣ा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 26. рдЗрдирдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ी рдЦрд░ीрдл рдлрд╕рд▓ рдирд╣ीं рд╣ै ?
(a) рдХрдкाрд╕ 

(b) рдПрд▓्рдпुрдоीрдиिрдпрдо 

(c) рддाँрдмा 

(d) рдЬрд╕्рддा
рдиोрдЯ्рд╕–рдХрдкाрд╕, рдоूंрдЧрдлрд▓ी, рдордХрдИ рдЦрд░ीрдл рдХी рдлрд╕рд▓ рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ें рдмोрддे рд╕рдордп рдЕрдзिрдХ рддाрдкрдоाрди рддрдеा рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 27. рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕ рджрдХ्рд╖िрдг рдПрд╢िрдпाрдИ рджेрд╢ рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдШрдирдд्рд╡ рд╣ै
(a) рдиेрдкाрд▓ 

(b) рдкाрдХिрд╕्рддाрди

(c) рднाрд░рдд

(d) рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा
рдиोрдЯ्рд╕–рджрдХ्рд╖िрдг рдПрд╢िрдпाрдИ рджेрд╢ों рдоें рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдШрдирдд्рд╡ рдХा рдХ्рд░рдо (2001) рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै

 (i) рдиेрдкाрд▓ 72

(ii) рдкाрдХिрд╕्рддाрди 213

(iii) рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा 296

(iv) рднाрд░рдд 382 (2011 рдХी рдЬрдирдЧрдгрдиा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░) 

рдк्рд░рд╢्рди 28. 'рдХाрд░्рдмрди рдХ्рд░ेрдбिрдЯ' рдХा рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕рд╕े рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ ? 
(a) рдХ्рдпोрдЯो рдк्рд░ोрдЯोрдХॉрд▓ 

(b) рдЕрд░्рде рд╢िрдЦрд░ рд╕рдо्рдоेрд▓рди 

(c) рдоॉрдг्рдЯ्рд░िрдпрд▓ рдк्рд░ोрдЯोрдХॉрд▓ 

(d) G-8 рд╢िрдЦрд░ рд╕рдо्рдоेрд▓рди
рдиोрдЯ्рд╕–рдХाрд░्рдмрди рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдХी рд╕ंрдХрд▓्рдкрдиा рдХ्рдпोрдЯो рдк्рд░ोрдЯोрдХॉрд▓ рд╕े рдЙрдж्рднूрдд рд╣ुрдИ рд╣ै। рдПрдХ рдХाрд░्рдмрди рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдХे рд╕рдорддुрд▓्рдп рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 29. рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рджुрдЧ्рдз рдЙрдд्рдкाрджрдХ рд╣ै
(a) рдм्рд░ाрдЬीрд▓ 

(b) рдЕрдоेрд░िрдХा 

(c) рднाрд░рдд 

(d) рдЬाрдкाрди
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рдд рджुрдЧ्рдз рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдк्рд░рдердо рд╣ै। рджुрдЧ्рдз рдЙрдд्рдкाрджрди рдХी рд╡ृрдж्рдзि рд╢्рд╡ेрдд рдХ्рд░ांрддि рдХे рдмाрдж рд╣ुрдИ। рдпрд╣ां рдк्рд░рддि рд╡्рдпрдХ्рддि 289 рджुрдЧ्рдз рдЙрдкрд▓рдм्рдзрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 30. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рдзाрддु рдЦрдиिрдЬ рдирд╣ीं рд╣ै?
(a) рд╣ेрдоेрдЯाрдЗрдЯ 

(b) рдмॉрдХ्рд╕ाрдЗрдб 

(c) рдЬिрдк्рд╕рдо 

(d) рд▓िрдоोрдиाрдЯ
рдиोрдЯ्рд╕–рд╣ेрдоेрдЯाрдЗрдЯ рдмॉрдХ्рд╕ाрдЗрдЯ рдПрд╡ं рд▓िрдоोрдиाрдЗрдЯ рдзाрддु рдЦрдиिрдЬ рдХे рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 31. рдПрд╢िрдпा рдХी рд╡िрд╢ाрд▓ рдирджी рдоेрдХाँрдЧ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рджेрд╢ों рдоें рдХिрд╕рдоें рдирд╣ीं рдмрд╣рддी ?
(a) рдЪीрди 

(b) рдорд▓ेрд╢िрдпा 

(c) рдХрдо्рдмोрдбिрдпा 

(d) рд▓ाрдУрд╕
рдиोрдЯ्рд╕–рдоेрдХांрдЧ рдирджी рддिрдм्рдмрдд рд╕े рдиिрдХрд▓рддी рд╣ै рддрдеा рдЪीрди, рд▓ाрдУрд╕, рдХрдо्рдмोрдбिрдпा рдФрд░ рд╡िрдпрддрдиाрдо рд╣ोрддे рд╣ुрдП рджрдХ्рд╖िрдгी рдЪीрди рд╕ाрдЧрд░ рдоें рдоिрд▓ рдЬाрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 32. рд░ूрдкाрди्рддрд░िрдд рдЪрдЯ्рдЯाрдиों рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдЪрдЯ्рдЯाрдиों рд╕े рд╣ोрддी рд╣ै।
(a) рдЖрдЧ्рдиेрдп

(b) рддрд▓рдЫрдЯी

(c) рдЖрдЧ्рдиेрдп рддрдеा рдкрд░рддрджाрд░ рджोрдиों 

(d) рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं
рдиोрдЯ्рд╕–рд░ूрдкाрди्рддрд░िрдд рдЪрдЯ्рдЯाрдиों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдЖрдЧ्рдиेрдп рдФрд░ рдкрд░рддрджाрд░ рджोрдиों рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 33. рдХिрд╕ рдк्рд░рдЬाрддि рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╣ै? 
(a) рдиीрдЧ्рд░ोрдпрдб 

(b) рдоंрдЧोрд▓ॉрдпрдб

(c) рдСрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓ॉрдпрдб

(d) рдХाрдХेрд╢िрдпाрдИ
рдиोрдЯ्рд╕–рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдоंрдЧोрд▓ॉрдпрдб рдк्рд░рдЬाрддि рдоिрд▓рддी рд╣ै, рдоूрд▓ рд░ूрдк рд╕े рдпрд╣ рдПрд╢िрдпा рдХी рдк्рд░рдЬाрддि рд╣ै рдЗрд╕рдХी рдд्рд╡рдЪा рдХा рд░ंрдЧ рдкीрд▓ा, рд╕िрд░ рдЪौрдб़ा рддрдеा рдХрдо рдмाрд▓ рдЗрд╕рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 34. рдЗрдирдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рдЬैрд╡ рд╡िрд╡िрдзрддा рдХे рд▓िрдП рдмреЬा рдЦрддрд░ा рд╣ै?
(a) рднंрдЧुрд░ рдкाрд░िрддрди्рдд्рд░ рдЬैрд╕े рдоैрди्рдЧ्рд░ोрд╡ рдФрд░ рдирдо рднूрдоि 

(b) рд╣िрдоाрд▓рдп рдоें рдЕрдЧрдо्рдп рдЖрд╡ाрд╕ (рд╣ैрдмीрдЯैрдЯ)

(c) рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдЖрд╡ाрд╕ों рдФрд░ рд╡рдирд╕्рдкрддि рдХा рд╡िрдиाрд╢ рддрдеा рдЭूрдо рдЦेрддी

(d) рдЖрд░рдХ्рд╖िрдд рдЬीрд╡-рдордг्рдбрд▓ рдмрдиाрдиा
рдиोрдЯ्рд╕–рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдЖрд╡ाрд╕ों рдФрд░ рд╡рдирд╕्рдкрддिрдпों рдХा рд╡िрдиाрд╢ рддрдеा рдЭूрдо рдЦेрддी рдЬैрд╡ рд╡िрд╡िрдзрддा рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЧрдо्рднीрд░ рдЦрддрд░ा рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 35. рд╕рдорддाрдк рдордг्рдбрд▓ рдХो рдЬेрдЯ рд╡िрдоाрдиों рдХी рдЙрдб़ाрди рдХे рд▓िрдП рдЖрджрд░्рд╢ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि
(a) рдЗрд╕ рдкрд░рдд рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдУрдЬोрди рдХे рдХाрд░рдг рдИंрдзрди рдХी рдЦрдкрдд рдХрдо рд╣ोрддी рд╣ै

(b) рдЗрд╕ рдкрд░рдд рдоें рддाрдкрдоाрди рд╕рдо рд░рд╣рддा рд╣ै рдЬो рдЗंрдЬрди рдХी рджрдХ्рд╖рддा рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрдХूрд▓ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рд╣ै

(c) рдпрд╣ рдкрд░рдд рд╡िрдоाрди рднेрджी рд╢рд╕्рдд्рд░ों рдХी рдоाрд░рдХ рд╕ीрдоा рд╕े рдмाрд╣рд░ рд╣ै

(d) рдЗрд╕ рдкрд░рдд рдоें рдмाрджрд▓ рддрдеा рдЕрди्рдп рдоौрд╕рдоी рдШрдЯрдиाрдПँ рдирд╣ीं рд╣ोрддी
рдиोрдЯ्рд╕–рдХ्рдпोंрдХि рд╕рдорддाрдк рдордг्рдбрд▓ рдоें рдоौрд╕рдоी рд╣рд▓рдЪрд▓ рдирд╣ीं рд╣ोрддी, рдмाрджрд▓ рдХा рдЕрднाрд╡ рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЕрддः рдЬेрдЯ рд╡िрдоाрдиों рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдЖрджрд░्рд╢ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 36. рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдХो-
(a) рд▓ोрдХрд╕рднा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЪुрдиा рдЬाрддा рд╣ै

(b) рд╕ंрд╕рдж рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЪुрдиा рдЬाрддा рд╣ै

(c) рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрдпुрдХ्рддि рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

(d) рд▓ोрдХрд╕рднा рдоें рдмрд╣ुрдордд рдк्рд░ाрдк्рдд рдкाрд░्рдЯी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдиाрдоिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै
рдиोрдЯ्рд╕–рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: рдЗрд╕рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдЗрд╕ рдмाрдд рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддी рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд▓ोрдХрд╕рднा рдоें рдмрд╣ुрдордд рдк्рд░ाрдк्рдд рджрд▓ рдХा рдиेрддा рд╣ो ।

рдк्рд░рд╢्рди 37. рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдиीрддि-рдиिрджेрд╢рдХ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХिрд╕ рджेрд╢ рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕े рд▓िрдП рдЧрдП рд╣ैं
(a) рдЖрдпрд░рд▓ैрдг्рдб 

(b) рдХрдиाрдбा 

(c) рдм्рд░िрдЯेрди 

(d) рд╕ं.рд░ा. рдЕрдоेрд░िрдХा
рдиोрдЯ्рд╕–рдиीрддि-рдиिрджेрд╢рдХ рддрдд्рд╡ рдЖрдпрд░рд▓ैंрдб рд╕े рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рд▓ोрдХ рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рддрдеा рдЧांрдзीрд╡ाрджी рдЖрджрд░्рд╢ों рд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ै। рдЗрд╕े рд▓ाрдЧू рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХी рд╢рд░рдг рдирд╣ीं рд▓ी рдЬा рд╕рдХрддी।

рдк्рд░рд╢्рди 38. рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рдЕрдзिрдХाрд░ рдЧैрд░-рдиाрдЧрд░िрдХों рдХो рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै ?
(a) рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा

(b) рджेрд╢ рдХे рдХिрд╕ी рднाрдЧ рдоें рдШूрдордиे рдПрд╡ं рдмрд╕рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░

(c) рд╕рдо्рдкрдд्рддि рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ 

(d) рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдиिрд░ाрдХрд░рдг рдХा рдЕрдзिрдХाрд░
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдиिрд░ाрдХрд░рдг рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднाрд░рддीрдп рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд╡िрджेрд╢ी рдиाрдЧрд░िрдХों (рдЧैрд░ рднाрд░рддीрдп рдиाрдЧрд░िрдХ) рдХो рднी рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 39. рдХिрд╕ी рджрд▓ рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рджрд▓ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХृрддि рддрдм рдоिрд▓рддी рд╣ै, рдЬрдм рд╡рд╣
(a) рдХुрд▓ рдорддрджाрди рдХा 5% рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै 

(b) рд╕рднी рдЪुрдиाрд╡ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЪुрдиाрд╡ рд▓рдб़рддा рд╣ै।

(c) рдЪाрд░ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╕рдд्рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै

(d) рдЪाрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╣ुрдП рдорддрджाрди рдХा 5% рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै
рдиोрдЯ्рд╕–рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рджрд▓ рдХा рджрд░्рдЬा рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै

(i) рд▓ोрдХ рд╕рднा рдпा рд╡िрдзाрди рд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдЪाрд░ рдпा рдЗрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рдбाрд▓े рдЧрдП рдХुрд▓ рд╡ैрдз рдордд рдХा 5 рдк्рд░рддिрд╢рдд рдЙрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рддрдеा рдХрдо-рд╕े-рдХрдо рджो рд╕ीрдЯों рдкрд░ рд╡рд╣ рджрд▓ рд╡िрдЬрдпी рд░рд╣े।

(ii) рд▓ोрдХ рд╕рднा рдоें рдХुрд▓ рд╕рджрд╕्рдп рд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рджो рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╕ीрдЯ (11 рд╕ीрдЯ) рдХрдо-рд╕े-рдХрдо рддीрди рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдоिрд▓ाрдХрд░ рдЬीрддे।

рдк्рд░рд╢्рди 40. рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрджों рдоें рд╕े рдХिрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдХाрд░्рдпрдкाрд▓िрдХा рд╢рдХ्рддि рдХा рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा
(a) рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 257 

(b) рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 258 

(c) рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 355 

(d) рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 356
рдиोрдЯ्рд╕–рдЗрд╕рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 257 рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 41. рд▓ोрдХ рд▓ेрдЦा рд╕рдоिрддि рдЕрдкрдиी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддी рд╣ै
(a) рд▓ोрдХрд╕рднा рдХे рд╕्рдкीрдХрд░ рдХो

(b) рдиिрдпрди्рдд्рд░рдХ рдПрд╡ं рдорд╣ाрд▓ेрдЦाрдкрд░ीрдХ्рд╖рдХ рдХो 

(c) рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो

(d) рд╕ंрд╕рджीрдп рдоाрдорд▓ों рдХे рдоंрдд्рд░ी рдХो 
рдиोрдЯ्рд╕–рд▓ोрдХ рд▓ेрдЦा рд╕рдоिрддि рдХो рдк्рд░ाрдХ्рдХрд▓рди рд╕рдоिрддि рдХी рдЬुрдб़рд╡ा рдмрд╣рди рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЗрд╕рдоें рд▓ोрдХрд╕рднा рд╕े 15 рдФрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рднा рд╕े 7 рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддे рд╣ैं рддрдеा рдЗрд╕рдХा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╡िрдкрдХ्рд╖ी рджрд▓ рдХा рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдЕрдкрдиी рд░िрдкोрд░्рдЯ рд▓ोрдХрд╕рднा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХो рджेрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 42. рдкंрдЪाрдпрдд рд╕рдоिрддि рдХे рд╕рджрд╕्рдп-
(a) рдЬрдирддा рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд░ूрдк рд╕े рдЪुрдиे рдЬाрддे 

(b) рдкंрдЪाрдпрдд рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдЪुрдиे рдЬाрддे рд╣ैं।

(c) рдЬिрд▓ाрдзिрдХाрд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рдордиोрдиीрдд рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं 

(d) рдЦुрд▓ी рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рднрд░्рддी рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं
рдиोрдЯ्рд╕–рдкंрдЪाрдпрдд рд╕рдоिрддि рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХा рдЪрдпрди рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд░ूрдк рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै рддрдеा 20 рд▓ाрдЦ рд╕े рдХрдо рдЖрдмाрджी рд╡ाрд▓े рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЗрд╕рдХा рдЪुрдиाрд╡ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 43. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХौрди-рд╕ा рдХрд░, рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдирд╣ीं рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै?
(a) рд╕ेрд╡ा рдХрд░

(b) рд╢िрдХ्рд╖ा рдХрд░

(c) рд╕ीрдоा рдХрд░

(d) рдоाрд░्рдЧ рдХрд░ (Toll Tax)
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕ेрд╡ा рдХрд░, рд╢िрдХ्рд╖ा рдХрд░, рд╕ीрдоा рд╢ुрд▓्рдХ рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд╕ूрд▓ рдХिрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдХрд░ рд╣ैं, рдЬрдмрдХि рдоाрд░्рдЧ рдХрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣िрдд рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं।  

рдк्рд░рд╢्рди 44. рднाрд░рдд рдоें рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдХी рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╣ै?
(a) рд╕рдоाрдЬрд╡ाрджी 

(b) рдоिрд╢्рд░िрдд 

(c) рдЧाँрдзीрд╡ाрджी 

(d) рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рдд рдоिрд╢्рд░िрдд рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХा рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ां рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рддрдеा рдиिрдЬी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рд╕рд╣рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 45. рднाрд░рдд рдоें рдоुрдж्рд░ाрд╕्рдлीрддि рджрд░ рдХी рдоाрдк рдХिрд╕ рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╣ोрддी рд╣ै?
(a) рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдоूрд▓्рдп рд╕ूрдЪрдХांрдХ

(b) рдеोрдХ рдоूрд▓्рдп рд╕ूрдЪрдХांрдХ

(c) рд╢्рд░рдоिрдХों рдХा рдЬीрд╡рди рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рд▓ाрдЧрдд рд╕ूрдЪрдХांрдХ

(d) рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рд╕рднी
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рдд рдоें рдоुрдж्рд░ा рд╕्рдлीрддि рдХी рдоाрдк рдеोрдХ рдоूрд▓्рдп рд╕ूрдЪрдХांрдХ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 46. рднाрд░рдд рдоें рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдоूрд▓्рдпрд╡рд░्рдж्рдзिрдд рдХрд░ рд▓ाрдЧू рд╣ुрдЖ?
(a) рдЭाрд░рдЦрдг्рдб 

(b) рджिрд▓्рд▓ी 

(c) рд╣рд░िрдпाрдгा 

(d) рдЧोрд╡ा
рдиोрдЯ्рд╕–рд╡ैрдЯ рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдк्рд░рдердо рд░ाрдЬ्рдп рд╣рд░िрдпाрдгा рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рджिрд▓्рд▓ी рдпрд╣ рдкрд░ोрдХ्рд╖ рдХрд░ рд╣ै рдЬो рд╡рд╕्рддु рдпा рд╕ेрд╡ा рдХे рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рдХे рдЕंрддिрдо рдЙрдкрднोрдЧ рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд▓рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдкूрд░ा рд░ूрдк рдоूрд▓्рдп рд╡рд░्рдзिрдд рдХрд░ (VAT) рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 47. рдПрдХ рд╢ुрд╖्рдХ рд╕ेрд▓ рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрдирдХा рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ोрд▓ाрдЗрдЯ्рд╕ рдХी рддрд░рд╣ рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै ?
(a) рдЕрдоोрдиिрдпрдо рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб рдПрд╡ं рдЬिंрдХ рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб

(b) рдЕрдоोрдиिрдпрдо рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб рдПрд╡ं рдХैрд▓्рд╢िрдпрд╕ рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб

(c) рдоैрдЧ्рдиीрд╢िрдпрдо рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб рдПрд╡ं рдЬिंрдХ рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб 

(d) рд╕ोрдбिрдпрдо рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб рдПрд╡ं рдЬिंрдХ рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб
рдиोрдЯ्рд╕–рдПрдХ рд╢ुрд╖्рдХ рд╕ेрд▓ рдоें рдоुрдЦ्рдпрдд: рдЕрдоोрдиिрдпрдо рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб рдФрд░ рдЬिंрдХ рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдЬрд╕्рддे рдХा рдПрдХ рдмрд░्рддрди рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рдоैंрдЧрдиीрдЬ рдбाрдЗрдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб, рдЕрдоोрдиिрдпрдо рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб рддрдеा рдХाрд░्рдмрди рдХा рдоिрд╢्рд░рдг рд░рд╣рддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 48. рдХिрд╕ी рдкिрдг्рдб рдХा рдЕрдзिрдХрддрдо рднाрд░
(a) рд╡ाрдпु рдоें рд╣ोрдЧा 

(b) рдЬрд▓ рдоें рд╣ोрдЧा

(c) рд╣ाрдЗрдб्рд░ोрдЬрди рдоें рд╣ोрдЧा 

(d) рдиिрд░्рд╡ाрдд рдоें рд╣ोрдЧा
рдиोрдЯ्рд╕–рдХिрд╕ी рднी рд╡рд╕्рддु рдХा рдЕрдзिрдХрддрдо рднाрд░ рд╡ाрдпु рдоें рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬрдмрдХि рд╕рдмрд╕े рдХрдо рдаोрд╕ рдоें। 

рдк्рд░рд╢्рди 49. рдбॉрдХ्рдЯрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд░ोрдЧी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдкेрдЯ рдХी рдЖрди्рддрд░िрдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд╣ेрддु рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдЕрди्рддрд░्рджрд░्рд╢ी (рдПрдг्рдбोрдХोрдк) рдк्рд░рдХाрд╢ рдХे
(a) рдкрд░ाрд╡рд░्рддрди рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ै

(b) рдк्рд░рдХीрд░्рдгрди рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ै

(c) рдЕрдкрд╡рд░्рддрди рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ै।

(d) рдкूрд░्рдг рдЖрди्рддрд░िрдХ рдкрд░ाрд╡рд░्рддрди рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ै
рдиोрдЯ्рд╕–рдкेрдЯ рддрдеा рд╢рд░ीрд░ рдХे рдЖंрддрд░िрдХ рднाрдЧों рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдпंрдд्рд░ рдПंрдбोрд╕рдХोрдкी рдкूрд░्рдг рдЖрди्рддрд░िрдХ рдкрд░ाрд╡рд░्рддрди рдкрд░िрдШрдЯрдиा рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 50. 'рдкрд░рдо рд╢ूрди्рдп рддाрдк' рдХ्рдпा рд╣ै ?
(a) рдХिрд╕ी рднी рддाрдкрдоाрди рдкैрдоाрдиे рдХा рдЖрд░рдо्рднिрдХ рдмिрди्рджु

(b) рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рди्рдпूрдирддрдо рд╕рдо्рднрд╡ рддाрдкрдоाрди

(c) рд╡рд╣ рддाрдкрдоाрди рдЬिрд╕ рдкрд░ рд╕рднी рдж्рд░рд╡ рдкрджाрд░्рдеों рдХे рд╡ाрд╖्рдк рдЬрдо рдЬाрддे рд╣ैं

(d) рд╡рд╣ рддाрдкрдоाрди рдЬिрд╕ рдкрд░ рд╕рднी рдкрджाрд░्рде рд╡ाрд╖्рдкीрдп рдк्рд░ाрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╣ोрддे рд╣ैं
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕ैрдж्рдзांрддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рди्рдпूрдирддрдо рд╕ंрднрд╡ рддाрдкрдоाрди рдХो рдкрд░рдорд╢ूрди्рдп рддाрдк рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬिрд╕рдХा рдоाрди - 273°C рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 51. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрдирдХे рдмीрдЪ рдХी рдФрд╕рдд рджूрд░ी рдХो рдЦрдЧोрд▓ीрдп рдПрдХрдХ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै ? 
(a) рдкृрде्рд╡ी рддрдеा рд╕ूрд░्рдп

(b) рдкृрде्рд╡ी рддрдеा рдЪрди्рдж्рд░рдоा

(c) рдмृрд╣рд╕्рдкрддि рддрдеा рд╕ूрд░्рдп 

(d) рдк्рд▓ूрдЯो рддрдеा рд╕ूрд░्рдп
рдиोрдЯ्рд╕– рдкृрде्рд╡ी рддрдеा рд╕ूрд░्рдп рдХे рдмीрдЪ рдХी рдФрд╕рдд рджूрд░ी рдХो рдЦрдЧोрд▓ीрдп рдПрдХрдХ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдПрдХ рдЦрдЧोрд▓ीрдп рдПрдХрдХ = 1.5x10¹¹ рдоीрдЯрд░ рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 52. рдХोрдмाрд▓्рдЯ 60 рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рд╡िрдХिрд░рдг рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдЙрдд्рд╕рд░्рдЬिрдд рдХрд░рддा рд╣ै
(a) рдЕрд▓्рдлा рдХिрд░рдгें 

(b) рдмीрдЯा рдХिрд░рдгें 

(c) рдЧाрдоा рдХिрд░рдгें 

(d) рдПрдХ्рд╕ рдХिрд░рдгें
рдиोрдЯ्рд╕–рдХोрдмाрд▓्рдЯ 60 рдЧाрдоा рдХिрд░рдгों рдХा рдЙрдд्рд╕рд░्рдЬрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рдЗрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рд╡िрдХिрд░рдг рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 53. рдмрд░्рдл рдЬрдоी рдЭीрд▓ рдХे рдЕрди्рджрд░ рдордЫрд▓िрдпाँ рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддी рд╣ैं, рдХ्рдпोंрдХि
(a) рдордЫрд▓िрдпाँ рдиिрдпрддрддाрдкी рдЬीрд╡ рд╣ैं

(b) рдордЫрд▓िрдпाँ рдмрд░्рдл рдоें рд╢ीрдд-рдиिрд╖्рдХ्рд░िрдп рд╣ो рдЬाрддी

(c) рдЭीрд▓ рдХी рддрд▓ी рдкрд░ рдЬрд▓ рдирд╣ीं рдЬрдо рдкाрддा 

(d) рдмрд░्рдл рдКрд╖्рдоा рдХा рдЙрдд्рддрдо рдЪाрд▓рдХ рд╣ै
рдиोрдЯ्рд╕– рдмрд░्рдл рд╕े рдЬрдоी рдЭीрд▓ рдХे рдЕрди्рджрд░ рдордЫрд▓िрдпां рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддी рд╣ैं, рдХ्рдпोंрдХि рдЭीрд▓ рдХी рддрд▓ी рдкрд░ рдЬрд▓ рдирд╣ीं рдЬрдо рдкाрддा рд╣ै। рдЭीрд▓ों рдХा рдЬрд▓ рдКрдкрд░ рднाрдЧों рдоें рддो рдЬрдо рдЬाрддा рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдиिрдЪрд▓े рддрд▓ рдоें рдЬрдм рддाрдкрдоाрди 4°C рд╕े рдиीрдЪे рдЧिрд░рдиे рдкाрддा рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рдордЫрд▓ी рдЬैрд╕े рдЬрд▓ीрдп рдЬीрд╡ рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЬिрди्рджा рд░рд╣рддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 54. рд╕ूрдЦी рдмрд░्рдл рдХ्рдпा рд╣ै?
(a) рдмिрдиा рдкाрдиी рдХी рдаोрд╕ рдмрд░्рдл

(b) рдаोрд╕ рд╕рд▓्рдлрд░ рдбाрдЗрдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб 

(c) рдаोрд╕ рдХाрд░्рдмрди рдоोрдиोрдХ्рд╕ाрдЗрдб 

(d) рдаोрд╕ рдХाрд░्рдмрди рдбाрдЗрдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб
рдиोрдЯ्рд╕–рдаोрд╕ рдХाрд░्рдмрди рдбाрдЗрдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдХो рд╢ुрд╖्рдХ рдмрд░्рдл рдпा Dry ice рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рд░ेрдл्рд░ीрдЬрд░ेрдЯрд░ рдоें рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 55. рдмुрд▓ेрдЯрдк्рд░ूрдл рдЬैрдХेрдЯ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдХिрд╕ी рдмрд╣ुрд▓рдХ рдкрджाрд░्рде рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै? 
(a) рдиाрдпрд▓ॉрди 6.6 

(b) рд░ेрдпॉрди

(c) рдХेрдмрд▓рд░

(d) рдбेрдХ्рд░ॉрди
рдиोрдЯ्рд╕–рдмुрд▓ेрдЯрдк्рд░ुрдл рдЬैрдХेрдЯ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдХैрдмрд▓рд░ рдиाрдордХ рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдЬो рдХि рдкोрд▓ीрдХाрд░्рдмोрдиेрдЯ рд╕े рдмрдиा рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 56. рдлрд▓ों рдХो рдХृрдд्рд░िрдо рддрд░ीрдХे рд╕े рдкрдХाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЧैрд╕ рд╣ै
(a) рдИрдерд░ 

(b) рдЕрдоोрдиिрдпा 

(c) рдПрд╕िрдЯिрд▓ीрди 

(d) рдПрдеिрд▓ीрди
рдиोрдЯ्рд╕–рдлрд▓ों рдХो рдХृрдд्рд░िрдо рд╡िрдзिрдпों рд╕े рдкрдХाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЧैрд╕ рдХा рдиाрдо рдРрд╕ीрдЯिрд▓िрди рд╣ै। рдПрдерд▓ीрди рд╕े рдлрд▓ों рдХो рдкрдХाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдлрд▓ों рдХो рдкрдХाрдиे рдоें рдоुрдЦ्рдп рднूрдоिрдХा рдиिрднाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 57. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрдердиों рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХीрдЬिрдП
1. рдЕрдЧ्рдиिрд╢ाрдордХों рдоें рдЦाрдиे рдХा рд╕ोрдбा (рдмेрдХिंрдЧ рд╕ोрдбा) рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
2. рд╢ीрд╢े рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рдмिрдиा рдмुрдЭा рдЪूрдиा рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै
3. рдкेрд░िрд╕- рдк्рд▓ाрд╕्рдЯрд░ рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рдЬिрдк्рд╕рдо рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдХрдердиों рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा/рд╕े рд╕рд╣ी рд╣ै/рд╣ैं?
(a) 1 рдФрд░ 2

(b) 2 рдФрд░ 3 

(c) рдХेрд╡рд▓ 1

(d) 1, 2 рдФрд░ 3
рдиोрдЯ्рд╕– рдмेрдХिंрдЧ рд╕ोрдбा рдпा рдЦाрдиे рдХा рд╕ोрдбा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЕрдЧ्рдиिрд╢ाрдордХों рдПрд╡ं рдмेрдХрд░ी рдЙрдж्рдпोрдЧ рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╢ीрд╢े рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рдмुрдЭा рд╣ुрдЖ рдЪूрдиा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬिрдк्рд╕рдо рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдк्рд▓ाрд╕्рдЯрд░ рдСрдл рдкेрд░िрд╕ рддрдеा рд╕ीрдоेंрдЯ рдЙрдж्рдпोрдЧ рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 58. рд░рд╕ोрдИ рдЧैрд╕ рдХिрдирдХा рдоिрд╢्рд░рдг рд╣ै?
(a) рдХाрд░्рдмрди рдоोрдиोрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдФрд░ рдХाрд░्рдмрди рдбाрдИ-рдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб

(b) рдм्рдпूрдЯेрди рдФрд░ рдПрдеिрд▓ीрди 

(c) рдоिрдеेрди рдФрд░ рдПрдеिрд▓ीрди

(d) рдХाрд░्рдмрди рдбाрдЗрдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдФрд░ рдСрдХ्рд╕ीрдЬрди
рдиोрдЯ्рд╕–рд░рд╕ोрдИ рдЧैрд╕ рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдм्рдпूрдЯेрди рддрдеा рдк्рд░ोрдкेрди рдХा рдоिрд╢्рд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕े рдж्рд░рд╡िрдд рдкेрдЯ्рд░ोрд▓िрдпрдо рдЧैрд╕ рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдкेрдЯ्рд░ोрд▓िрдпрдо рдХे рдк्рд░рднाрд╡ी рдЖрд╕рд╡рди рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 59. рдХिрд╕ рд╕ूрдХ्рд╖्рдордЬीрд╡ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ेрдкेрдЯाрдЗрдЯिрд╕ B рдХी рдмीрдоाрд░ी рд╣ोрддी рд╣ै?
(a) рд╡ाрдпрд░рд╕ 

(b) рдк्рд░ोрдЯोрдЬोрдЖ 

(c) рдмैрдХ्рдЯीрд░िрдпा

(d) рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं 
рдиोрдЯ्рд╕–рд╣ैрдкेрдЯाрдЗрдЯिрд╕ B рдХी рдмीрдоाрд░ी рд╡िрд╖ाрдгु рдиाрдордХ рд╕ूрдХ्рд╖्рдордЬीрд╡ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдордиुрд╖्рдпों рдоें рд╣ोрддी рд╣ैं рдпрд╣ рдПрдХ рдпрдХृрдд рд░ोрдЧ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд░рдХ्рдд рдоें рдкिрдд्рдд рд╡рд░्рдгрдХ (Bile Pigment) рдЕрдзिрдХ рдоाрдд्рд░ा рдоें рдЪрд▓ा рдЖрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 60. рдк्рд▓ाрдЬ्рдоा рдоें рдЬрд▓ рдХा рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╣ोрддा рд╣ै
(a) 60% 

(b) 70% 

(c) 80% 

(d) 90% 
рдиोрдЯ्рд╕–рд░рдХ्рдд рдк्рд▓ाрдЬ्рдоा рдоें рдЬрд▓ рд▓рдЧрднрдЧ 90 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 61. рдПрдХ рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдорд╣िрд▓ा рдХो рдк्рд░рддिрджिрди рдХिрддрдиा рдк्рд░ोрдЯीрди рд▓ेрдиा рдЪाрд╣िрдП?
(a) 30 рдЧ्рд░ाрдо

(b) 37 рдЧ्рд░ाрдо

(c) 40 рдЧ्рд░ाрдо

(d) 45 рдЧ्рд░ाрдо
рдиोрдЯ्рд╕–рдПрдХ рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдорд╣िрд▓ा рдХो рдк्рд░рддिрджिрди 45-46 рдЧ्рд░ाрдо рдк्рд░ोрдЯीрди рд▓ेрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдПрдХ рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдкुрд░ुрд╖ рдХो рдк्рд░рддिрджिрди 50-55 рдЧ्рд░ाрдо рдк्рд░ोрдЯीрди рд▓ेрдиा рдЪाрд╣िрдП।  

рдк्рд░рд╢्рди 62. рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рдЬीрд╡ рдЕрдкрдиी рдд्рд╡рдЪा рд╕े рд╕ाँрд╕ рд▓ेрддा рд╣ै ?
(a) рдордЫрд▓ी

(b) рдХрдмूрддрд░

(c) рдоेрдврдХ

(d) рддिрд▓рдЪрдЯ्рдЯा
рдиोрдЯ्рд╕–рдоेрдв़рдХ рдоें рдд्рд╡рдЪीрдп рд╢्рд╡рд╕рди рдХा рдЧुрдг рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдХेंрдЪुрдЖ рднी рдЕрдкрдиी рдд्рд╡рдЪा рд╕े рд╢्рд╡рд╕рди рдХ्рд░िрдпा рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 63. рд░рдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै
(a) рдПрдХ рд╕ंрдпोрдЬी рдКрддрдХ

(b) рдПрдХ рдЙрдкрдХрд▓िрдд рдКрддрдХ 

(c) (a) рд╡ (b) рджोрдиों 

(d) рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं
рдиोрдЯ्рд╕–рд░рдХ्рдд рдПрдХ рд╕ंрдпोрдЬी рдКрддрдХ рд╣ोрддा рд╣ै, рдпрд╣ рд▓ाрд▓ рд░ंрдЧ рдХा рдЪिрдкрдЪिрдкा рддрд░рд▓ рд╣ोрддा рд╣ै। рд░рдХ्рдд рдоें рддрд░рд▓ рдк्рд▓ाрдЬ्рдоा рддрдеा рдаोрд╕ рдХрдгिрдХाрдПं (40%) рд╣ोрддी рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 64. рд╕ूрдЪी-I (рд░ोрдЧ) рдХो рд╕ूрдЪी-II ( рдЙрди्рд╣ें рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдХрдоिрдпाँ) рдХे рд╕ाрде рд╕ुрдоेрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП рдФрд░ рд╕ूрдЪिрдпों рдХे рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рдХूрдЯ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП
рд╕ूрдЪी I                  рд╕ूрдЪी II (рд░ोрдЧ) ( рдЙрди्рд╣ें рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдХрдоिрдпाँ )
A. рд╕ूрдЦा               1. рд╡िрдЯाрдоिрди D
B. рдмेрд░ीрдмेрд░ी            2. рд╡िрдЯाрдоिрди B12
C. рдиिрд╢ाрди्рдзрддा        3. рд╡िрдЯाрдоिрди A
D. рд╕्рдХрд░्рд╡ी              4. рд╡िрдЯाрдоिрди C

рдХूрдЯ : A     B    C    D
(a)     1      2     3     4

(b)     4      3     2     1

(c)     3      2     1     4     

(d) рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕ूрдЦा рд░ोрдЧ рд╡िрдЯाрдоिрди D рдХी рдХрдоी рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै। рдмेрд░ीрдмेрд░ी рдиाрдордХ рд░ोрдЧ рд╡िрдЯाрдоिрди B рдХी рдХрдоी рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै, рд░рддौंрдзी рд╡िрдЯाрдоिрди A рдХी рдХрдоी рд╕े рддрдеा рд╕्рдХрд░्рд╡ी рд╡िрдЯाрдоिрди C рдХी рдХрдоी рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै। 

рдк्рд░рд╢्рди 65. рдоाрдирд╡ рд╢рд░ीрд░ рдХे рдХिрд╕ рдЕंрдЧ рдоें рд▓рд╕िрдХा рдХोрд╢िрдХाрдПँ рдмрдирддी рд╣ैं?
(a) рдпрдХृрдд

(b) рджीрд░्рдШ рдЕрд╕्рдеि

(c) рдЕрдЧ्рди्рдпाрд╢рдп

(d) рддिрд▓्рд▓ी
рдиोрдЯ्рд╕–рдоाрдирд╡ рд╢рд░ीрд░ рдХे рджीрд░्рдШрд╕्рдеी рдЕंрдЧ рдоें рд▓рд╕िрдХा рдХोрд╢िрдХाрдПं рдмрдирддी рд╣ैं рдЬिрд╕рдоें рд╕्рддंрдн рдХोрд╢िрдХाрдУं рдХा рд▓рд╕िрдХा рдЕंрдЧों рд╕े рдЧुрдгрди, рд╡िрднेрджрди рддрдеा рдкрд░िрдкрдХ्рд╡рди рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 66. рдордзुрд╕ूрджрдиी ( рдЗрди्рд╕ुрд▓िрди) рдЕрди्рддःрд╕्рд░ाрд╡ (рд╣ाрд░्рдоोрди) рдПрдХ-
(a) рдЧ्рд▓ाрдЗрдХोрд▓िрдкिрдб рд╣ै 

(b) рд╡рд╕ीрдп рдЕрдо्рд▓ рд╣ै

(c) рдкेрдк्рдЯाрдЗрдб рд╣ै

(d) рд╕्рдЯेрд░ॉрд▓ рд╣ै
рдиोрдЯ्рд╕–рдордзुрд╕ूрджрдиी рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЕंрддःрд╕्рд░ाрд╡ी рд╣ॉрд░्рдоोрди рд╣ै, рдЬोрдХि рдПрдХ рдкेрдк्рдЯाрдЗрдб рд╣ै। рдЬो рд╢рд░्рдХрд░ा рдХी рдоाрдд्рд░ा рдХो рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдХрд░рддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 67. рдЯेрдл्рд▓ॉрди рдХ्рдпा рд╣ै?
(a) рдл्рд▓ोрд░ोрдХाрд░्рдмрди

(b) рд╣ाрдЗрдб्рд░ोрдХाрд░्рдмрди

(c) рд░ोрдЧाрдгुрдиाрд╢рдХ 

(d) рдХीрдЯрдиाрд╢рдХ
рдиोрдЯ्рд╕–рдЯेрдл्рд▓ॉрди рдПрдХ рдл्рд▓ोрд░ोрдХाрд░्рдмрди рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдЕрдгु рдмрд╣ुрд▓िрдХृрдд рд╣ोрдХрд░ рдЯेрдл्рд▓ॉрди рдиाрдордХ рдк्рд▓ाрд╕्рдЯिрдХ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 68. рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рд╣ेрддु рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ 'IC рдЪिрдк' рд╕ाрдоाрди्рдпрддः
(a) рд╕ीрд╕ा рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं

(b) рд╕िрд▓िрдХрди рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं

(c) рдХ्рд░ोрдоिрдпрдо рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं

(d) рд╕्рд╡рд░्рдг рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं
рдиोрдЯ्рд╕–рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдЖрдИрд╕ी рдЪिрдк рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рд╕िрд▓िрдХॉрди рдХा рдмрдиा рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 69. AIDS рд╡िрд╖ाрдгु рдХे рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдЖрдЬрдоाрдИ рдЧрдИ рджрд╡ा рд╣ै - 
(a) рдЬीрдбोрд╡ुрдбिрди (рдПрдЬीрдбोрдеाрдЗрдоिрдбीрди)

(b) рдоाрдЗрдХ्рд░ोрдиाрдЬोрд▓

(c) рдиोрдиॉрдХ्рд╕िрдиॉрд▓-9

(d) рд╡िрд░ाрдЬोрд▓
рдиोрдЯ्рд╕–AIDS рд╡िрд╖ाрдгु рдХे рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдЖрдЬрдоाрдИ рдЧрдИ рд╣рд╡ा рдЬीрдбोрд╡ुрдбिрди рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдПрдб्рд╕ рд╡िрд╖ाрдгु рдХो рд╣рдЯाрдиे •рд▓िрдП рд╕ुрд░ाрдоीрди, рд╕ाрдЗрдХ्рд▓ोрд╕्рдкोрд░ीрди, рд░िрд╡ाрдмाрдЗрд░ीрди, рдЕрд▓्рдлा рдЗрди्рдЯрдлेрд░ॉрди рдЖрджि рдиाрдордХ рджрд╡ाрдУं рдХा рднी рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 70. рдХृрдд्рд░िрдо рд░ेрд╢рдо рдХा рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдиाрдо рднी рд╣ै
(a) рд░ेрдпॉрди

(b) рдбेрдХ्рд░ॉрди

(c) рд░ेрд╢ा рдХाँрдЪ (рдлाрдЗрдмрд░ рдЧ्рд▓ाрд╕ ) 

(d) рдиाрдпрд▓ॉрди
рдиोрдЯ्рд╕–рдХृрдд्рд░िрдо рд░ेрд╢ा рдХा рд░рд╕ाрдпрдиिрдХ рдиाрдо рдб्рд░ेрдХॉрди рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 71. рдЖрдирди्рдж рдк्рд░ेрдоा рдХा рдкुрдд्рд░ рд╣ै। рд░ाрдЬीрд╡, рдк्рд░ेрдоा рдХा рднाрдИ рд╣ै। рдиेрд╣ा рдХी рдПрдХ рдмेрдЯी рд╣ै, рд░рд╢्рдоि । рдиेрд╣ा, рд░ाрдЬीрд╡ рдХी рдмрд╣рди рд╣ै। рдЖрдирди्рдж рдХा рд░рд╢्рдоि рдХे рд╕ाрде рдХ्рдпा рд░िрд╢्рддा рд╣ै?
(a) рдЪाрдЪा

(b) рдЬीрдЬा

(c) рдоौрд╕ेрд░ा рднाрдИ 

(d) рдХोрдИ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдирд╣ीं
рдиोрдЯ्рд╕–рдпрд╣ाँ рдк्рд░ेрдоा рдФрд░ рд░ाрдЬीрд╡ рдХ्рд░рдорд╢: рдмрд╣рди рдФрд░ рднाрдИ рд╣ैं। рдиेрд╣ा рд░ाрдЬीрд╡ рдХी рдмрд╣рди рд╣ै। рдЕрддः рдк्рд░ेрдоा рдФрд░ рдиेрд╣ा рд╕рдЧी рдмрд╣рдиें рд╣ुрдИ। рдЖрдирди्рдж рдк्рд░ेрдоा рдХा рдкुрдд्рд░ рд╣ै рдФрд░ рд░рд╢्рдоि рдиेрд╣ा рдХी рдмेрдЯी рд╣ै। рдЕрддः рдЖрдирди्рдж рдХा рд░рд╢्рдоि рдХे рд╕ाрде рдоौрд╕ेрд░े рднाрдИ рдХा рд░िрд╢्рддा рд╣ोрдЧा।

рдк्рд░рд╢्рди 72. рдпрджि рдиीрд▓ा рдХो рд╣рд░ा, рд╣рд░ा рдХो рдиाрд░ंрдЧी, рдиाрд░ंрдЧी рдХो рдкीрд▓ा, рдкीрд▓ा рдХो рдХाрд▓ा рдХाрд▓ा рдХो рд▓ाрд▓ рдФрд░ рд▓ाрд▓ рдХो рд╕рдлेрдж рдХрд╣ा рдЬाрдП, рддो 'рд╣рд▓्рджी' рдХा рд░ंрдЧ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा? 
(a) рдиाрд░ंрдЧी 

(b) рд╣рд░ा 

(c) рд╕рдлेрдж 

(d) рдХाрд▓ा
рдиोрдЯ्рд╕–рдЪूंрдХि рд╣рд▓्рджी рдХा рд░ंрдЧ рдкीрд▓ा рд╣ोрддा рд╣ै, рддрдеा рдк्рд░рд╢्рдиाрдиुрд╕ाрд░ рдкीрд▓ा рдХो рдХाрд▓ा рд░ंрдЧ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рд╣рд▓्рджी рдХा рд░ंрдЧ рдХाрд▓ा рд╣ोрдЧा।

рдк्рд░рд╢्рди 73. рдпрджि рдХिрд╕ी рдХूрдЯ рднाрд╖ा рдоें POCKET рдХो GVPXLK рд▓िрдЦा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рдЙрд╕ी рднाрд╖ा рдоें CHAIR рдХो рдХैрд╕े рд▓िрдЦा рдЬाрдПрдЧा? 
(a) KTCBH 

(b) IRZSX 

(c) VADJQ 

(d) RIAHC
рдиोрдЯ्рд╕–рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░

72216241211 POCKET GVPXLK

1615 3 11 5 20

рд╡िрдкрд░ीрдд рдЕрдХ्рд╖рд░ рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ 381918 CHAIR 918261924 IRZ SX

рдк्рд░рд╢्рди 74. рдЬुрд▓ाрдИ 15, 1964 рдХा рджिрди рдмुрдзрд╡ाрд░ рдеा। рдЬुрд▓ाрдИ 15, 1965 рдХा рджिрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП
(a) рдмृрд╣рд╕्рдкрддिрд╡ाрд░ 

(b) рдоंрдЧрд▓рд╡ाрд░ 

(c) рд╢ुрдХ्рд░рд╡ाрд░ 

(d) рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं
рдиोрдЯ्рд╕–рд╡рд░्рд╖ 1965 рд▓ीрдк рдИрдпрд░ рдирд╣ीं рдеा। рдЗрд╕ рдХाрд░рдг рдЬुрд▓ाрдИ 15, 1965 рдХा рджिрди рдмृрд╣рд╕्рдкрддिрд╡ाрд░ рд╣ोрдЧा। 

рдк्рд░рд╢्рди 75. рдПрдХ рдШрдб़ी 12:20 рдХा рд╕рдордп рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕рдордп рдкрд░ рдШрдг्рдЯे рд╡ाрд▓ी рд╕ुрдИ рдоिрдирдЯ рд╡ाрд▓ी рд╕ुрдИ рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдХिрддрдиे рдЕंрд╢ рдХा рдХोрдг рдмрдиाрдПрдЧी?
(a) 100° 

(b) 110° 

(c) 1200 

(d) 130°
рдиोрдЯ्рд╕–1' рдоें 6° рдХा рдХोрдг рдмрдирддा рд╣ै। 

20' рдоें. = 20 x 6 = 120' 

20 рдоिрдирдЯ рдоें рдШंрдЯे рдХी рд╕ुрдИ рдж्рд╡ाрд░ा рдЪрд▓ी рдЧрдИ рджूрд░ी = 20/60 = 1/3 рдШंрдЯा

рджोрдиों рд╕ुрдЗрдпों рдХे рдмीрдЪ рджूрд░ी = 1/3 ×30° =10° = (120° 10') = 110' 

рдк्рд░рд╢्рди 76. рдПрдХ рд░ुрдкрдпे рдХे рдПрдХ рд╕िрдХ्рдХे рдХो рдХाрдЧрдЬ рдкрд░ рд░рдЦा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕े рдЪाрд░ों рддрд░рдл рдЗрд╕ी рдЖрдХाрд░ рдХे рдХिрддрдиे рд╕िрдХ्рдХों рдХो рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬो рдХि рдЖрдкрд╕ рдоें рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХो рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░рдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдордз्рдп рдоें рд░рдЦे рд╕िрдХ्рдХे рдХो рднी рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░ें?
(a) 4

(b) 3

(c) 7

(d) 6
рдиोрдЯ्рд╕–рдПрдХ рд░ुрдкрдпे рдХे рдПрдХ рд╕िрдХ्рдХे рдХो рдХाрдЧрдЬ рдкрд░ рд░рдЦрдХрд░ рдЗрд╕рдХे рдЪाрд░ों рддрд░рдл рдЗрд╕ी рдЖрдХाрд░ рдХे 6 рд╕िрдХ्рдХों рдХो рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬोрдХि рдЖрдкрд╕ рдоें рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХो рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░рдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдордз्рдп рдоें рд░рдЦे рд╕िрдХ्рдХे рдХो рднी рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░ेंрдЧे।

рдк्рд░рд╢्рди 77. (*) рдХी рдЬрдЧрд╣ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा? 
6375 (*) 5179-2174= 
(a) 4841 

(b) 4481 

(c) 4581 

(d) 5481
рдиोрдЯ्рд╕–5179-3285 6375-x рдпा, 1894 = 6375 - x рдпा, 1894 + x = 6375 - x рдпा x = 6375-1894 = 4481 

рдк्рд░рд╢्рди 78. рдпрджि рдПрдХ рджीрд╡ाрд▓ рдШрдб़ी рдХो рдкाँрдЪ рдмрдЬे рдкाँрдЪ рдмाрд░ рдШрдг्рдЯी рдмрдЬाрдиे рдоें рдкांрдЪ рдоिрдирдЯ рдХा рд╕рдордп рд▓рдЧрддा рд╣ै, рддो рдЙрд╕ी рдЧрддि рд╕े рдиौ рдмрдЬे рдиौ рдмाрд░ рдШрдг्рдЯी рдмрдЬाрдиे рдоें рдЙрд╕े рдХिрддрдиा рд╕рдордп рд▓рдЧेрдЧा? 
(a) 5 рдоिрдирдЯ 

(b) 9 рдоिрдирдЯ 

(c) 10 рдоिрдирдЯ 

(d) 8 рдоिрдирдЯ
рдиोрдЯ्рд╕– 5 рдмाрд░ рдмрдЬाрдиे рдоें рд╕рдордп рд▓рдЧрддा рд╣ै = 5 рдоिрдирдЯ 1 рдмाрд░ рдмрдЬाрдиे рдоें рд╕рдордп рд▓рдЧрддा рд╣ै = 5/5 рдоिрдирдЯ

 9 рдмाрд░ рдмрдЬाрдиे рдоें рд╕рдордп рд▓рдЧрддा рд╣ै

= 5/5 × 9 = 1 x 9

рдк्рд░рд╢्рди 79. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдоाрдирд╕ूрди рд╕े рд╣ोрддी рд╣ै? 
(a) рдЙрдд्рддрд░ рдкूрд░्рд╡ी рдоाрдирд╕ूрди 

(b) рджрдХ्рд╖िрдг-рдкрд╢्рдЪिрдоी рдоाрдирд╕ूрди 

(c) рдиॉрд╡ेंрд╕्рдЯрд░

(d) рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं рд╣ैं?
рдиोрдЯ्рд╕–рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдоुрдЦ्рдпрддः рджрдХ्рд╖िрдгी-рдкрд╢्рдЪिрдоी рдоाрдирд╕ूрди рд╕े рд╣ोрддी рд╣ै। рдЙрд╖्рдг рдХрдЯिрдмрди्рдзीрдп рдЕрд╡рд╕्рдеिрддि рдПрд╡ं рдоाрдирд╕ूрдиी рд╣рд╡ाрдУं рдХे рдХाрд░рдг рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХी рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдЙрд╖्рдг рдХрдЯिрдмрди्рдзीрдп рдоाрдирд╕ूрдиी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╣ै। рдХрд░्рдХ рд░ेрдЦा рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдордз्рдп рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ै। рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдХा рдЖрдЧрдорди рдордз्рдп рдЬूрди (15 рдЬूрди) рддрдХ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╡рд░्рд╖ा рджрдХ्рд╖िрдг-рдкрд╢्рдЪिрдо рдоाрдирд╕ूрди рдХी рджोрдиों рд╢ाрдЦाрдУं рдмंрдЧाрд▓ рдХी рдЦाрдб़ी рддрдеा рдЕрд░рдм рд╕ाрдЧрд░ рд╢ाрдЦा рд╕े рд╣ोрддी рд╣ैं। рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХे рдордз्рдпрд╡рд░्рддी рдПрд╡ं рдкрд╢्рдЪिрдоी рднाрдЧ рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХी рдЦाрдб़ी рд╢ाрдЦा рдПрд╡ं рдЕрд░рдм рд╕ाрдЧрд░ рджोрдиों рд╕े рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै рдЬрдмрдХि рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдкूрд░्рд╡ी рднाрдЧ рдоें рдоुрдЦ्рдпрдд: рдмंрдЧाрд▓ рдХी рдЦाрдб़ी рд╢ाрдЦा рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢ाрдЦा рд╣ै। рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╡рд░्рд╖ा рднी рд╣ोрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 80. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдоें рдХिрддрдиे рдЬिрд▓े рд╣ैं? 
(a) 18

(b) 20

(c) 22

(d) 24
рдиोрдЯ्рд╕–рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд░ाрдЬ्рдп рдЧрдарди рдХे рд╕рдордп рдЬिрд▓ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 18 рдеी। рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рд▓ाрддेрд╣ाрд░, рд╕िрдордбेрдЧा, рдЬाрдорддाрдб़ा, рд╕рд░ाрдпрдХेрд▓ा, рд░ाрдордЧрдв़, рдЦूंрдЯी рдХो рдЬिрд▓ा рдмрдиाрдпा рдЧрдпा।

рдк्рд░рд╢्рди 81. 'рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХा рд╢िрдорд▓ा' рдХिрд╕े рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 
(a) рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ 

(b) рдиेрддрд░рд╣ाрдЯ 

(c) рдмोрдХाрд░ो

(d) рд░ाँрдЪी 
рдиोрдЯ्рд╕–рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рднंрдбाрд░ рд╣ै, рдЬिрд╕ рдХाрд░рдг рдпрд╣ां рд░ांрдЪी рдХो рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХा рд╢िрдорд▓ा, рдиेрддрд░рд╣ाрдЯ рдХो рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХी рд░ाрдиी, рдмोрдХाрд░ो рдХो рд╕्рдЯीрд▓ рд╕िрдЯी рдХी рдЙрдкрдоा рджी рдЧрдИ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 82. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд▓ोрдЧो (logo) рдоें рдХिрддрдиे 'J' рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै? 
(a) 3 

(b) 4 

(c) 5 

(d) 6
рдиोрдЯ्рд╕–рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд▓ोрдЧो (logo) рдоें рдЪाрд░ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 83. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕्рд╡ाрдпрдд्рдд рдкрд░िрд╖рдж् рдХा рдЧрдарди рдХрдм рд╣ुрдЖ?
(a) 8 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1993 

(b) 8 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1994 

(c) 8 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1995 

(d) 8 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1996
рдиोрдЯ्рд╕–рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд╕्рд╡ाрдпрдд рдкрд░िрд╖рдж् 9 рдЬूрди 1995 рдХो рдЧрдаिрдд рд╣ुрдЖ рддрдеा 8 рдЕрдЧрд╕्рдд 1995 рдХो рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд╕्рд╡ाрдпрдд्рдд рдкрд░िрд╖рдж् рдХी рдЕंрддिрдо рдХाрд░्рдпрдХाрд░ी рдкрд░िрд╖рдж् рдмрдиी। рдЬिрд╕рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╢िрдмू рд╕ोрд░ेрди рддрдеा рдЙрдкाрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╕ूрд░рдЬ рдоंрдбрд▓ рдеे।

рдк्рд░рд╢्рди 84. рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХिрд╕ рдЧोрд▓ाрд░्рдж्рдз рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै? 
(a) рдкूрд░рдм 

(b) рдкрд╢्рдЪिрдо 

(c) рдЙрдд्рддрд░

(d) рджрдХ्рд╖िрдг 
рдиोрдЯ्рд╕–рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХी рдЙрдд्рддрд░ी рдЧोрд▓ाрд░्рдж्рдз рдоें рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕्рдеिрддि 21°58' 10" рдЙрдд्рддрд░ी рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ рд╕े 230 1915" рдЙрдд्рддрд░ी рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ рддрдеा 83°2050" рдкूрд░्рд╡ी рджेрд╢ाрди्рддрд░ рд╕े 88° 4' 40" рдкूрд░्рд╡ी рджेрд╢ाрди्рддрд░ рдХे рдордз्рдп рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 85. 2011 рдХी рдЬрдирдЧрдгрдиा рдоें рдЬाрддि рдХो рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХрд░рдиे рдХी рд╕рд╣рдорддि рджेрдиे рд╡ाрд▓े рдорди्рдд्рд░िрдпों рдХे рд╕рдоूрд╣ (GOM) рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдХौрди рдеे?
(a) рд╢рд░рдж рдкрд╡ाрд░

(b) рдкी.рд╕ी. рдЪिрджрдо्рдмрд░рдо

(c) рдПрд╕. рдПрдо. рдХृрд╖्рдгा

(d) рдк्рд░рдгрдм рдоुрдЦрд░्рдЬी
рдиोрдЯ्рд╕–рдЬाрддि рдЖрдзाрд░िрдд рдЬрдирдЧрдгрдиा рдХी рд╕рд╣рдорддि рдХे рд▓िрдП рдЧрдаिрдд рдоंрдд्рд░ी рд╕рдоूрд╣ рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд╡िрдд्рддрдоंрдд्рд░ी рдПрд╡ं рдмाрдж рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдмрдиें рдк्рд░рдгрдм рдоुрдЦрд░्рдЬी рдеे। рднाрд░рдд рдХी рдЬाрддि рдЧрдгрдиा рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ 1931 рдоें рд╣ुрдИ।

рдк्рд░рд╢्рди 86. рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рд╢्рд░ीрдорддी рдк्рд░рддिрднा рдкाрдЯिрд▓ рдиे рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдЕрдкрдиे рджрдХ्рд╖िрдг-рдкूрд░्рд╡ рдПрд╢िрдпрди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ों рдХे рджौрд░े рдХे рджौрд░ाрди рд▓ाрдУрд╕ рдХो рдХिрддрдиा рдХрд░्рдЬ рджिрдпा?
(a) 52 рдоिрд▓िрдпрди рдбॉрд▓рд░

(b) 62 рдоिрд▓िрдпрди рдбॉрд▓рд░

(c) 72 рдоिрд▓िрдпрди рдбॉрд▓рд░

(d) 82 рдоिрд▓िрдпрди рдбॉрд▓рд░
рдиोрдЯ्рд╕–(c)

рдк्рд░рд╢्рди 87. 2016 рдХे рдУрд▓рдо्рдкिрдХ рдЦेрд▓ рдХрд╣ाँ рд╣ोंрдЧे? 
(a) рд▓рди्рджрди 

(b) рдЕрдоेрд░िрдХा 

(c) рд╣ॉрд▓ैрдг्рдб

(d) рдм्рд░ाрдЬीрд▓ 
рдиोрдЯ्рд╕–2012 рдХा рдУрд▓ंрдкिрдХ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб 2016 рдХा рдУрд▓ंрдкिрдХ рдм्рд░ाрдЬीрд▓ 

рдк्рд░рд╢्рди 88. рдлॉрдХрд▓ैрдг्рдб рдж्рд╡ीрдк рдХे рдирдЬрджीрдХ рддेрд▓ рдиिрд╖्рдХाрд╕рди рдХो рд▓ेрдХрд░ рдХिрди рджो рджेрд╢ों рдХे рдмीрдЪ рдХूрдЯрдиीрддिрдХ рдпुрдж्рдз рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै ? 
(a) рд╡ेрдиेрдЬुрдПрд▓ा рдПрд╡ं рдХोрд▓ाрдо्рдмिрдпा 

(b) рдкेрд░ू рдПрд╡ं рдм्рд░ाрдЬीрд▓

(c) рдЕрд░्рдЬेрди्рдЯीрдиा рдПрд╡ं рдкрд░ाрдЧ्рд╡े

(d) рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдПрд╡ं рдЕрд░्рдЬेंрдЯीрдиा
рдиोрдЯ्рд╕–рдлॉрдХрд▓ैрдг्рдб рдж्рд╡ीрдк рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╡िрд╡ाрдж рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдФрд░ рдЕрд░्рдЬेрди्рдЯीрдиा рдХे рдмीрдЪ рд╣ै। рджрд░рдЕрд╕рд▓ рдлॉрдХрд▓ैрдг्рдб рдЕрд░्рдЬेрди्рдЯीрдиा рдХे рдиिрдХрдЯ рд╕्рдеिрдд рдж्рд╡ीрдк рд╕рдоूрд╣ рд╣ै рдЬिрд╕ рдкрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 89. 'рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдкाрд░्рдЯी рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рдеे
(a) рдЬрдпрдкाрд▓ рд╕िंрд╣ 

(b) рд╢िрдмू рд╕ोрд░ेрди

(c) рдХрд░िрдпा рдоुрдг्рдбा

(d) рдмाрдмूрд▓ाрд▓ рдорд░ांрдбी
рдиोрдЯ्рд╕– рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдкाрд░्рдЯी рдХा рдЧрдарди 1950 рдоें рдЬрдпрдкाрд▓ рд╕िंрд╣ рдиे рдкृрдердХ рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдеा।

рдк्рд░рд╢्рди 90. рджेрд╢ рдоें рдХुрд▓ рдХोрдпрд▓ा рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рд╣ै-
(a) 40%

(b) 45%

(c) 47%

(d) 49%
рдиोрдЯ्рд╕–рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рднाрд░рдд рдоें рдХोрдпрд▓ा рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рдк्рд░рдердо рд░ाрдЬ्рдп рд╣ै। рдпрд╣ рдХुрд▓ рдХोрдпрд▓ा 40 рдк्рд░рддिрд╢рдд рдЙрдд्рдкाрджिрдд рдХрд░рддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 91. рдлिрд▓ाрдЯेрд▓िрд╕्рдЯ рдХ्рдпा рдХрд░рддा рд╣ै? 
(a) рд╕िрдХ्рдХे рдЬрдоा рдХрд░рддा рд╣ै 

(b) рдбाрдХ рдЯिрдХрдЯ рдЬрдоा рдХрд░рддा рд╣ै 

(c) рдкрдХ्рд╖िрдпों рдХी рддрд╕्рд╡ीрд░ें рдЬрдоा рдХрд░рддा рд╣ै। 

(d) рдкंрдЦ рдЬрдоा рдХрд░рддा рд╣ै
рдиोрдЯ्рд╕–рдбाрдХ рдЯिрдХрдЯ рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдлिрд▓ाрдЯेрд▓ी рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 92. рдХिрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдоें рдк्рд░рдердо рдУрд▓рдо्рдкिрдХ рдЦेрд▓ों рдХा рдЖрдпोрдЬрди рд╣ुрдЖ рдеा ?
(a) 766 рдИ.рдкू.

(b) 676 рдИ.рдкू.

(c) 776 рдИ.рдкू. 

(d) 667 рдИ.рдкू. 
рдиोрдЯ्рд╕–рдУрд▓ंрдкिрдХ рдЦेрд▓ों рдХा рдк्рд░рдердо рдЖрдпोрдЬрди рдпूрдиाрди рдХे рдУрд▓ंрдкिрдпा рдиाрдордХ рдирдЧрд░ рдоें 776 рдИ. рдпा рдИ.рдкू. рд╣ुрдЖ।

рдк्рд░рд╢्рди 93. рдХेрдеाрд░рд╕िрд╕ ( Catharsis) рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं?
(a) рди्рдпूрдЬीрд▓ैрдг्рдб рдХी рдПрдХ рдЪिрдб़िрдпा 

(b) рдПрдХ рдЬंрдЧрд▓ी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि 

(c) рднाрд╡рдиाрдд्рдордХ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि 

(d) рдЧ्рд░ीрдХ рдиाрдЯрдХ рдХा рдПрдХ рдкाрдд्рд░
рдиोрдЯ्рд╕–рдХेрдеाрд░рд╕िрд╕ рднाрд╡рдиाрдд्рдордХ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 94. рд╕ूрдЪी-I рдХो рд╕ूрдЪी-II рдХे рд╕ाрде рд╕ुрдоेрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП рдФрд░ рд╕ूрдЪिрдпों рдХे рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рдХूрдЯ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП
рд╕ूрдЪी-I                       рд╕ूрдЪी-II 
A. рд╡рдирд╢्рд░ी рд░ाрд╡            1. рдеिрдпेрдЯрд░ рдиिрд░्рджेрд╢рди 
B. рдиीрд▓рдо рдоाрдирд╕िंрд╣     2. рд╕рдоाрдЬ рд╕ेрд╡ा 
C. рдорди्рджाрдХिрдиी            3. рдиृрдд्рдп 
D. рд░ोрдоिрд▓ा рдеाрдкрд░       4. рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд▓ेрдЦрди 
рдХूрдЯ : A    B     C     D
(a)      2     1     4     3

(b)     3     1     2     4

(c)     3     1     4     2

(d)     2     1     3     4
рдиोрдЯ्рд╕–рд╡рдирд╢्рд░ी рд░ाрд╡ рдиृрдд्рдп рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдиीрд▓рдо рдоाрдирд╕िंрд╣ рдеिрдпेрдЯрд░ рдиिрд░्рджेрд╢рди рдХрд░рддी рд╣ैं, рд░ोрдоिрд▓ा рдеाрдкрд░ рдЗрддिрд╣ाрд╕рд╡िрдж् рд╣ै рдЬрдмрдХि рдоंрджाрдХिрдиी рдЖрдордЯे рд╕рдоाрдЬрд╕ेрд╡िрдХा рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 95. 'рдХ्рд░ाрдИ, рдж рдкीрдХॉрдХ' рдиाрдордХ рдкुрд╕्рддрдХ рдХिрд╕рдиे рд▓िрдЦी рд╣ै?
(a) рдЦुрд╢рд╡ंрдд рд╕िंрд╣ 

(b) рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ 

(c) рдЕрдиिрддा рджेрд╕ाрдИ 

(d) рдЕрд░ुрдг рдЧाँрдзी
рдиोрдЯ्рд╕–рдХ्рд░ाрдИрдж рдкिрдХॉрдХ рдЕрдиिрддा рджेрд╕ाрдИ рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХृрддि рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 96. 'рдЬ्рдЮाрдирдкीрда рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдХौрди рдеी ?
(a) рдорд╣ाрджेрд╡ी рд╡рд░्рдоा

(b) рдЕрдоृрддा рдк्рд░ीрддрдо

(c) рдорд╣ाрд╢्рд╡ेрддा рджेрд╡ी 

(d) рдЖрд╢ाрдкूрд░्рдгा рджेрд╡ी
рдиोрдЯ्рд╕–рдЬ्рдЮाрди рдкीрда рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдЖрд╢ा рдкूрд░्рдгा рджेрд╡ी рдеी। 1976 рдоें рдЙрди्рд╣ें рдпрд╣ рд╕рдо्рдоाрди рдк्рд░рдердо рдк्рд░рддिрд╢्рд░ुрддि рдиाрдордХ рдмांрдЧ्рд▓ा рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рд▓िрдП рджिрдпा рдЧрдпा।

рдк्рд░рд╢्рди 97. рдПрд╢िрдпाрдИ рдЦेрд▓ों рдоें рд╕्рд╡рд░्рдг рдкрджрдХ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рдХौрди рдеी? 
(a) рдкी.рдЯी. рдКрд╖ा

(b) рд╕ुрдиीрддा рд░ाрдиी

(c) рд╕ाрдЗрдиी рдЕрдм्рд░ाрд╣рдо 

(d) рдХрдорд▓рдЬीрдд рд╕рди्рдзू
рдиोрдЯ्рд╕– рдПрд╢िрдпाрдИ рдЦेрд▓ों рдоें рд╕्рд╡рд░्рдг рдкрджрдХ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рдХрдорд▓рдЬीрдд рд╕िрди्рдзु рдеी рдпрд╣ рдЕрд╡ॉрд░्рдб рдЙрди्рд╣ें 1970 рдоें рдмैंрдХाрдХ рдПрд╢िрдпाрдИ рдЦेрд▓ рдХे рджौрд░ाрди рдЪाрд░ рд╣рдЬाрд░ рдоीрдЯрд░ рд░िрд▓े рджौрдб़ рдоें рдоिрд▓ा рдеा।

рдк्рд░рд╢्рди 98. рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмोрд▓ी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рднाрд╖ा рд╣ै
(a) рдЪीрдиी 

(b) рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी 

(c) рдмंрдЧाрд▓ी 

(d) рд╕्рдкेрдиिрд╢ 
рдиोрдЯ्рд╕–рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмोрд▓ी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рднाрд╖ाрдУं рдХा рдХ्рд░рдо рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै

(i) рдЪीрдиी рдоंрдбेрд░िрдпрди) (ii) рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी (iii) рд╣िрди्рджी (iv) рд╕्рдкेрдиिрд╢

рдк्рд░рд╢्рди 99. рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдЧाрди рдХा рд╡ाрджрди (рдЧाрдпрди) рдХाрд▓ 
(a) 50 рд╕ेрдХрдг्рдб 

(b) 45 рд╕ेрдХрдг्рдб 

(c) 52 рд╕ेрдХрдг्рдб 

(d) 55 рд╕ेрдХрдг्рдб 
рдиोрдЯ्рд╕– рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдЧाрди рдХे рд▓ेрдЦрдХ рд░рд╡िрди्рдж्рд░рдиाрде рдЯैрдЧोрд░ рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рд╕ाрдоाрди्рдп рдЧाрдпрди рдХाрд▓ 52 рд╕ेрдХрдг्рдб рд╣ै, рдЬрдмрдХि рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдЧाрдпрди рдХाрд▓ 20 рд╕ेрдХрдг्рдб рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 100. рднाрд░рддीрдп рдкुрд░ाрддрдд्рдд्рд╡ рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╡िрднाрдЧों / рдорди्рдд्рд░ाрд▓рдпों рдоें рд╕े рдХिрд╕рдХा рд╕ंрд▓рдЧ्рди рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рд╣ै ? 
(a) рд╕ंрд╕्рдХृрддि 

(b) рдкрд░्рдпрдЯрди 

(c) рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी 

(d) рдоाрдирд╡ рд╕ंрд╕ाрдзрди рд╡िрдХाрд╕
рдиोрдЯ्рд╕–рднाрд░рддीрдп рдкुрд░ाрддрдд्рд╡ рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдоाрдирд╡ рд╕ंрд╕ाрдзрди рд╡िрдХाрд╕ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХे рд╕ांрд╕्рддрдХ рд╡िрднाрдЧ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХाрд░्рдп рдХрд░рддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 1861 рдоें рддрдеा рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдп рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै।

рд╣рдорд╕े рдЬुрдб़ें, рд╣рдоें рдлॉрд▓ो рдХрд░े ..

  • Telegram рдЧ्рд░ुрдк рдЬ्рд╡ाрдЗрди рдХрд░े – Click Here
  • Facebook рдкрд░ рдлॉрд▓ो рдХрд░े – Click Here
  • Facebook рдЧ्рд░ुрдк рдЬ्рд╡ाрдЗрди рдХрд░े – Click Here
  • BPSC Notes ————– Click Here
рдФрд░ рдирдпा рдкुрд░ाрдиे