JAC Board Solutions : Jharkhand Board TextBook Solutions for Class 12th, 11th, 10th, 9th, 8th, 7th, 6th

themoneytizer

      Jharkhand Board Class 6TH Sanskrit Notes | वर्षागींतिका  

    JAC Board Solution For Class 6TH Sanskrit Chapter 12


                                श्लोक का हिन्दी अनुवाद

पाठः―कृष्णो मेघो गगने गर्जति, पश्य अन्नदा वसुधा हर्षति।
हलं गृहीत्वा सस्मितः कृषकः शनैः शनैः स्वक्षेत्रं कर्षति ।। 1 ।।
    अर्थ―आकाश में काला मेघ गरजता है, देखो अन्न देनेवाली धरती, खुश
हो रही है मुस्कुराते हुए किसान हल लेकर धीरे-धीरे अपने खेत
को जोतता है।

पाठ:―छत्रं नीत्वा बालः गच्छति, पिपीलिका निज भक्ष्यं रक्षति।
मेघं दृष्ट्वा मम उद्याने, सहर्षेण तु मयूरः नृत्यति ।। 2 ।।
    अर्थ― छाता लेकर बालक जाता है, चींटी अपने भोजन की रक्षा करती
है, बादल को देखकर मोर मेरे उद्यान में हर्ष से नाचता है।

पाठः― गीता गायाति ललिता नृत्यति, गवाक्षेण आरती च पश्यति।
वर्षों: स्वागते च चटका, तरुवरस्य शाखायां कूजति ।। 3 ।।
   अर्थ― गीता गाती है और ललिता नाचती है तथा आरती खिड़की से देखती
है। वर्षा के स्वागत में चटका वृक्ष की शाखा पर कूजती है।

                                 अभ्यासः

प्रश्न संख्या 1 और 2 शब्दार्थ एवं उच्चारण है।
3. निम्नलिखिताना प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत―
(क) गगने कः गर्जति?
(ख) कृषक: कं कर्षति ?
(ग) किं नीत्वा बाल: गच्छति ?
(घ) ललिता किं करोति ?
(ङ) गवाक्षेण का पश्यति?
उत्तर―(क) मेधः
(ख) क्षेत्र
(ग) छत्रं
(घ) नृत्यति
(ङ) आरती

4. मञ्जूषातः क्रियापदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत―
यथा― कृषक: क्षेत्र                       कर्षति ।
(क) आरती गवाक्षेण                   ..............।
(ख) गीता                                  ..............।
(ग) चटका                                 ..............।
(घ) ललिता                                 ..............।
(ङ) पिपीलिका                            ..............।
(च) मेघः गगने                             ..............।
उत्तर― (क) पश्यति
(ख) गायति
(ग) कूजति
(घ) नृत्यति
(ङ) रक्षति
(च) गर्जति

5. विलोमपदानि योजयत―
कृष्णः              वसुधा
निजः               दुःखेन
सहर्षेण             श्वेतः
गगनम्             शीघ्रं शीघ्र
शनैः शनैः          पर:
उत्तर― कृष्णः     श्वेतः
निजः                 परः
सहर्षेण              दुःखेन
गगनम्               वसुधा
शनैः शनैः          शीघ्रं शीघ्र

6. वर्तमानकालस्य (लट्लकारस्य) एकवचनपवेभ्यः
द्विववचन बहुवचनपदानां निर्माणं कुरुत―
एकवचने              द्विवचने         बहुवचने
यथा―खादति       खावतः          खादन्ति
पश्यति                ............        .............
कूजति                .............       ..............
वर्षति                  .............       .…..........
हर्षति                  ............        ..............
कर्षति                 ............        ..............
पठति                  ............        ..............
लिखति                .............       ..............
उत्तर― पश्यति       पश्यतः           पश्यन्ति 
कूजति                   कूजतः          कूजन्ति
वर्षति                     वर्षतः           वर्षन्ति
हर्षति                     हर्षतः           हर्षन्ति
कर्षति                    कर्षतः          कर्षन्ति
पठति                     पठतः          पठन्ति
लिखति                  लिखतः        लिखन्ति

                                            ■■

  FLIPKART

और नया पुराने

themoneytizer

inrdeal