Jharkhand Board Class 6TH English Notes | Indigenous Games of India
JAC Board Solution For Class 6TH English Chapter 11
(เคญाเคฐเคค เคा เคฆेเคถी เคेเคฒ)
เคชाเค เคा เคธाเคฐांเคถ
เคชเคข़เคจे เคธे เคชเคนเคฒे-เคเคฌ เคญी เคนเคฎ เค्เคฐीเคก़ा เคเคฐ เคेเคฒเคूเคฆ เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคธोเคเคคे
เคนैं, เคนเคฎाเคฐे เคฆिเคฎाเค เคฎें เค्เคฐिเคेเค, เคซुเคเคฌॉเคฒ เคเคฐ เคนॉเคी เคเคคे เคนैं। เคिเคฒ्เคฒी เคกंเคกा,
เคชिเคू เคฏा เคนॉเคช्เคธเคोเค เคैเคธे เคेเคฒों เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคตिเคฐเคฒे เคนी เคธोเค เคชाเคคे เคนैं। เคฏे เคेเคฒ
เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคช्เคฐाเคीเคจ เคाเคฒ เคธे เคนी เคेเคฒे เคाเคคे เคนैं। เคฏे เคเค เคญी เคตिเคญिเคจ्เคจ เคाँเคตों
เคे เคเคจ्เคคเคฐ-เคจिเคตाเคธ เคฎें เคेเคฒे เคाเคคे เคนैं।
Indigenous games............be enjoying playing too.
[Page -70]
เคฆेเคถी เคेเคฒ เคिเคธी เค्เคทेเคค्เคฐ เคे เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคेเคฒ เคนोเคคे เคนैं। เคเคจ เคेเคฒों เคा เคเคฆ्เคญเคต
เคเคธ เคตिเคถेเคท เค्เคทेเคค्เคฐ เคฏा เคฆेเคถ เคฎें เคนोเคคा เคนै เคเคฐ เคเคจเคฎें เคตเคนाँ เคी เคธंเคธ्เคृเคคि เคเคฐ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा
เคी เคाเคช เคนोเคคी เคนै। เคธंเคธ्เคृเคคि เคเคฐ เคชเคฐเคฎ เคฎें เคญाเคฐเคค เคนเคฎेเคถा เคธเคฎृเคฆ्เคง เคฐเคนा เคนै।
เคेเคฒ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธंเคธ्เคृเคคि เคเคฐ เคตिเคฐाเคธเคค เคा เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค
ंเค เคฐเคนा เคนै। เคงीเคฐे-เคงीเคฐे
เคธเคฎเคฏ เคฌเคฆเคฒा เคเคฐ เคเคธी เคे เคธाเคฅ เคนเคฎाเคฐा เคेเคฒ เคญी। เคตीเคกिเคฏो เคेเคฎ เคเคฐ เคैเคेเค
เคे เคฏुเค เคฎें เคนเคฎเคจे เคญाเคฐเคค เคे เคชाเคฐเคฎ्เคชเคฐिเค เคेเคฒों เคो เคฒเคเคญเค เคญुเคฒा เคฆिเคฏा เคนै। เคुเค
เคชाเคฐเคฎ्เคชเคฐिเค เคญाเคฐเคคीเคฏ เคेเคฒों เคो เคนเคฎ เคाเคจे, เคो เคคुเคฎ เคเคจเคจ्เคฆ เคे เคธाเคฅ เคेเคฒ เคญी
เคธเคเคคे เคนो।
1. เค
เคท्เคเคชเคฆ― เคถเคคเคฐंเค เคा เค
เคญ्เคฏुเคฆเคฏ เคญाเคฐเคค เคฎें เคนुเค เคเคฐ เคฎूเคฒเคคः
เค
เคท्เคเคชเคฆ เคเคนเคฒाเคคा เคฅा। เคฌाเคฆ เคฎें เคเคธ เคेเคฒ เคो เคเคคुเคฐंเค เคे เคฐूเคช เคฎें เคाเคจा เคเคฏा ।
เค
เคท्เคเคชเคฆ เคा เค
เคฐ्เคฅ เคนै เคเค เคตเคฐ्เค, เคो เคฆเคฐ्เคถाเคคा เคนै, เคฆोเคจों เค्เคฐीเคก़ा-เคคเค्เคคी เคी
เคฒเคฎ्เคฌाเค-เคौเคก़ाเค เคคเคฅा เคौเคธเค เคตเคฐ्เคों เคชเคฐ เคฆाเคต เคेเคฒा เคाเคจा । เคฆो, เคคीเคจ เคฏा เคाเคฐ
เคฒोเค เคฆाเคต เคेเคฒ เคธเคเคคे เคนैं। เคฏเคฆि เคฆो เคिเคฒाเคก़ी เคेเคฒ เคฐเคนे เคนैं, เคคो เคช्เคฐเคค्เคฏेเค เคเค
เคिเคจाเคฐे เคชเคฐ เคฌैเค ेเคा, เคเคฐ เค
เคชเคจे เคฆो เคฎोเคนเคฐों เคो เคฌाเคนเคฐी เคिเคจाเคฐे เคนोเคเคฐ เคฎเคง्เคฏ เคे
เคคिเคฐเคेเคाเคฐ เคตเคฐ्เคों เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เคเคฐाเคฏेเคा। เคเคธ เค्เคฐीเคก़ा เคा เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคนै เค
เคชเคจे เคฆोเคจों
เคฎोเคนเคฐों เคो เคชเคนเคฒे เคช्เคฐเคตेเคถ เคเคฐ เคจिเคाเคธ เคเคฐाเคเคฐ เคช्เคฐเคฅเคฎ เคिเคฒाเคก़ी เคฌเคจเคจा । เคเค
เคिเคฒाเคก़ी เค
เคชเคจे เคฎोเคนเคฐे เคो เคฎเคง्เคฏ เคे เคตเคฐ्เคों เคฎें เคเค เคฌाเคฐ เคชเคนुँเคाเคเคฐ เคจिเคाเคฒ เคฒेเคคा
เคนै। เคेเคฒ เคी เคाเคฒ เคाเคฐ เคौเคก़िเคฏों เคธे เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เคนोเคคी เคนै।
2. เคชिเค्เค ू เคเคฐเคฎ เคฏा เคธाเคค เคชเคค्เคฅเคฐ― เคฆो เคฆเคฒों เคे เคฌीเค เคेเคฒा เคाเคจे เคตाเคฒा
เคชिเค्เค ू เคเคฐเคฎ เคชाเคฐเคฎ्เคชเคฐिเค เคฆเค्เคทिเคฃ เคเคถिเคฏाเค เคेเคฒ เคนै। เคเคธ เคेเคฒ เคฎें เคเค เคेเคจिเคธ
เคฌॉเคฒ เคเคฐ เคธाเคค เคชเคค्เคฅเคฐों เคे เคเค เคธेเค เคी เคเคฐूเคฐเคค เคชเคก़เคคी เคนै, เคिเคธเคा เคเคชเคฏोเค
เคเค เคोเคा เคाเคตเคฐ เคฌเคจाเคจे เคे เคฒिเค เคขेเคฐ เคिเคฏा เคा เคธเคเคคा เคนै। เคเคธ เคेเคฒ เคा
เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคॉเคตเคฐ เคो เคคोเคก़เคจा เคเคฐ เคซिเคฐ เคฌเคจाเคจा เคนै, เคช्เคฐเคคिเคชเค्เคทी เคे เคช्เคฐเคนाเคฐ เคธे เคชเคนเคฒे।
3. เคुเคค्เคคे― เคฏเคน เคชाเคฐเคฎ्เคชเคฐिเค เคेเคฒ เคฌเค्เคे เคเคฐ เคฏुเคตा เคฆोเคจों เคेเคฒเคคे เคนैं। เคเคธ
เคเคธाเคจ เคेเคฒ เคฎें เคชाँเค เคोเคे เคชเคค्เคฅเคฐों เคी เคเคฐूเคฐเคค เคชเคก़เคคी เคนै। เคคुเคฎ เคเค เคชเคค्เคฅเคฐ
เคो เคนเคตा เคฎें เคूเคฎाเคคे เคนो, เคเคธे เคนเคตा เคธे เคिเคฐाเคฏे เคฌिเคจा เคฆूเคธเคฐे เคชเคค्เคฅเคฐों เคो เคเคฎीเคจ
เคชเคฐ เคธे เคเค ाเคคे เคนो । เคेเคฒเคจे เคตाเคฒों เคी เคธंเค्เคฏा เคुเค เคญी เคนो เคธเคเคคी เคนै।
4. เคंเคा / เคोเคคी― เคฏเคน เคฎाเคฐ्เคฌเคฒ्เคธ เคिเคธे เคंเคा เคฏा เคोเคฒी เคเคนเคคे เคนैं, เคธे
เคेเคฒा เคाเคคा เคนै। เคฏเคน เคेเคฒ เคธเคฐเคฒ เคธे เคฒेเคเคฐ เคเคिเคฒ เคเค เคธ्เคคเคฐों เคे เคนोเคคे เคนैं।
เคฎूเคฒเคค: เคिเคฒाเคก़ी เค
เคชเคจे เคंเคा เคธे เคिเคน्เคจिเคค เคฒเค्เคท्เคฏ เคंเคा เคชเคฐ เคช्เคฐเคนाเคฐ เคเคฐเคคा เคนै เคเคฐ
เคตिเคेเคคा เคिเคฒाเคก़ी เคถेเคท เคธเคญी เคिเคฒाเคก़िเคฏों เคे เคंเคा เคฒे เคฒेเคคा เคนै।
5.เคนाเคเคก เคเคฃ्เคก เคธीเคु (เคाเคจा เคฎुเคी)― เคฏเคน เคธเคฌเคธे เคชुเคฐाเคจे เคेเคฒों เคฎें เคเค
เคนै เคเคฐ เคเค เคญी เคฌเค्เคों เคฎें เคฒोเคเคช्เคฐिเคฏ เคนै। เคเคธ เคेเคฒ เคฎें เคเค เคिเคฒाเคก़ी เค
เคชเคจी
เคँเคें เคฌเคจ्เคฆ เคเคฐเคคा/เคเคฐเคคी เคนै, เคुเค เคธเคฎเคฏ เคे เคฒिเค, (เคตเคน เคขूँเคขเคจे เคตाเคฒा
เคเคนเคฒाเคคा เคนै) เคเคฌเคि เค
เคจ्เคฏ เคिเคฒाเคก़ी เคिเคช เคाเคคे เคนैं। เคคเคฌ เคขूँเคข़เคจे เคตाเคฒा
(เคธीเคเคฐ) เค
เคชเคจी เคँเคें เคोเคฒเคคा/เคोเคฒเคคी เคนै เคเคฐ เคिเคชเคจे เคตाเคฒों เคो เคฆेเคเคจे เคा
เคช्เคฐเคฏाเคธ เคเคฐเคคा เคนै। เคिเคชเคจे เคตाเคฒों เคी เคชूเคฐी เคोเคถिเคถ เคฐเคนเคคी เคนै เคि เคธीเคเคฐ เคเคธे
เคฆेเค เคจเคนीं เคชाเคฏे เค्เคฏोंเคि เคชเคนเคฒे เคฆिเคเคจे เคตाเคฒे เคो เคेเคฒ เคे เค
เคเคฒे เคเค्เคฐ เคฎें เคธीเคเคฐ
เคฌเคจเคจा เคชเคก़ेเคा। เคिเคจ्เคคु เคฏเคฆि เคिเคชे เคนुเค เคिเคฒाเคก़िเคฏों เคฎें เคธे เคोเค เคชเคนเคฒे เคเคเคฐ
เคธीเคเคฐ เคो เคू เคฆेเคคा เคนै เคคो เคेเคฒ เคे เค
เคเคฒे เคเค्เคฐ เคฎें เคเคธे เคฆुเคฌाเคฐा เคธीเคเคฐ เคฌเคจाเคจा
เคชเคก़ेเคा। เคฏเคน เคेเคฒ เคเคฐ เคเคฐ เคฌाเคนเคฐ เคฆोเคจों เคเคเคน เคेเคฒा เคा เคธเคเคคा เคนै।
6. เคिเคฒ्เคฒी เคกंเคกा― เคฏเคน เคेเคฒ เคเค เคญी เค्เคฐाเคฎीเคฃ เค्เคทेเคค्เคฐों เคคเคฅा เคोเคे เคถเคนเคฐों
เคฎें เคेเคฒा เคाเคคा เคนै। เคฏเคน เคเคก़िเคฏों เคเค เคฌเคก़ा เคिเคธे เคกंเคกा เคเคนเคคे เคนैं เคคเคฅा เคฆूเคธเคฐा
เคोเคा เคिเคธे เคिเคฒ्เคฒी เคเคนเคคे เคนैं, เคी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคेเคฒा เคाเคคा เคนै।
7. เคंเคฎिंเค เคॉเคช― เคฒเคू เคจเคाเคจा เคธเคก़เคों เคฎें เคฌเคนुเคค เคฒोเคเคช्เคฐिเคฏ เคนै। เคฒเค्เคू
เคฒเคเคก़ी เคा เคฌเคจा เคนोเคคा เคนै। เคเคธे เคจเคाเคจे เคे เคฒिเค เคฐเคธ्เคธी เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคिเคฏा
เคाเคคा เคนै।
8. เคिเคฅ-เคिเคฅ् (เคนोเคช्เคธ्เคोเค)― เคฏเคน เคेเคฒ เคฒเคก़เคिเคฏों เคฎें เคธเคฐ्เคตाเคงिเค
เคฒोเคเคช्เคฐिเคฏ เคนै। เคเคธ เคेเคฒ เคो เค
เคฒเค-เค
เคฒเค เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เค
เคฒเค-เค
เคฒเค เคจाเคฎों เคธे
เคाเคจा เคाเคคा เคนै-เคคเคฎिเคฒเคจाเคกु เคฎें เคชांเคกी, เคเคฐ्เคจाเคเค เคฎें เคुเคค्เคคे เคฌिเคฒ्เคฒे, เคเคฐ เคเคถ्เคฎीเคฐ
เคฎें เคाเคจे เคเคฆि ।
9. เคเคฌुเคฆ्เคงी― เคเคฌเคก़ी เคฏा เคนु-เคคु-เคคु เคเค เคธเคฎ्เคชเคฐ्เค เคेเคฒ เคนै, เคिเคธเคी
เคถुเคฐूเคเคค เคช्เคฐाเคीเคจ เคญाเคฐเคค เคฎें เคนुเค เคฅी । เค
เคจ्เคคเคฐ्เคฐाเคท्เค्เคฐीเคฏ เคเคฌเคก्เคกी เคฆो เคीเคฎों เคฎें เคช्เคฐเคค्เคฏेเค
เคฎें เคธाเคค เคिเคฒाเคก़ी เคนोเคคे เคนैं, 10 เคฎीเฅฆ × 13 เคฎीเฅฆ เคे เคเค เคฎैเคฆाเคจ เคे เคธाเคฎเคจे
เคे เคเคงे เคญाเค เคฎें เคนोเคคे เคนैं। เคฎเคนिเคฒाเคं เคे เคฒिเค เคฎैเคฆाเคจ 8 เคฎीเฅฆ × 12 เคฎीเฅฆ
เคนोเคคा เคนै। เคช्เคฐเคค्เคฏेเค เคीเคฎ เคे เคคीเคจ เค
เคคिเคฐिเค्เคค เคिเคฒाเคก़ी เคนोเคคे เคนैं। เคฏเคน เคेเคฒ 8
เคฎिเคจเค เคे เคฆो เคเคงा เคธเคฎเคฏों เคฎें เคेเคฒा เคाเคคा เคนै। เคฌीเค เคฎें เคชाँเค เคा เคฎเคง्เคฏाเคจ्เคคเคฐ
เค
เคตเคाเคถ เคนोเคคा เคนै। เคฎเคง्เคฏाเคจ्เคคเคฐ เคे เคฌाเคฆ เคीเคฎें เคฎैเคฆाเคจ เคी เค
เคฆเคฒा-เคฌเคฆเคฒी
เคเคฐเคคी เคนैं।
10. เคो-เคो-เคฏเคน เคेเคฒ เคญाเคฐเคค เคे เคुเคเคूเคค เคेเคฒों เคฎें เคธเคฐ्เคตाเคงिเค
เคฒोเคเคช्เคฐिเคฏ เคนै। เคเคธเคฎें เคฆो เคीเคฎें เคนोเคคी เคนैं। เคो เคीเคฎ เคฎैเคฆाเคจ เคฎें เคตिเคฐोเคงी เคीเคฎ เคे
เคธเคญी เคिเคฒाเคก़िเคฏों เคो เคू เคฒेเคคी เคนै, เคตเคน เคตिเคेเคคा เคนोเคคा เคนै।
Words meaning
Indigenous (เคंเคกिเคेเคจเคธ)― เคฆेเคถी, เค्เคทेเคค्เคฐ เคตिเคถेเคท เคฎें เคช्เคฐाเคृเคคिเค เคฐूเคช เคธे
เคเคค्เคชเคจ्เคจ । Heritage (เคนेเคฐिเคेเค)― เคงเคฐोเคนเคฐ, เคเค เคชीเคข़ी เคฆ्เคตाเคฐा เค
เคเคฒी เคชीเคข़ी เคो
เคนเคธ्เคคांเคคเคฐिเคค । Opponent (เคเคชोเคจेเคจ्เค)― เคตिเคฐोเคงी । Lateral (เคฒेเคेเคฐเคฒ)―
เค
เคเคฒ-เคฌเคเคฒ । Supplementary (เคธเคช्เคฒिเคฎेंเคเคฐी)― เคชूเคฐเค, เค
เคคिเคฐिเค्เคค ।
Tag games (เคैเค เคेเคฎ्เคธ)― เคूเคเคूเคค เคेเคฒ ।
Explore the Text
□ Answer the following questions :
1. What are indigenous games?
Ans. Indigenous game are native to a region. These games
originate in a particular region or country and have
characteristics of its culture and traditions.
2. What was chess originally called in India ?
Ans. Chess was originally called Ashtapada in India.
3. Name a popular contact sport of India ?
Ans. Popular contact sport of India is Hide and seek.
4.Name the most popular tag game in India?
Ans. Popular tag game in Indais Kho-Kho.
5. Which game do you like to play?
Ans. The game I like to play is Hide and seek.
6. Describe the rules of gaming top in brief?
Ans. The rules are very simple in which all the players
have to go for spining the top at the same time for the top. It is
decided by the top being spun and picked up quickest with
rope as quickly as possible.
□ Match column-A with Coloumb-B :
Column-A Column-B
1. Kaana Moochi Gaming Top
2. Pitthoo Garam Hopscotch
3. Hu-tu-tu Marble
4. Kith-Kith Seven Stones
5. Lattoo Hide and Seek
6. Kancha/Goli Kabbadi
Ans. Column-A Column-B
1. Kaana Moochi Hide and Seek
2. Pitthoo Garam Seven Stones
3. Hu-tu-tu Kabbadi
4. Kith-Kith Hopscotch
5. Lattoo Gaming Top
6. Kancha/Goli Marble
□ Fill in the blanks with words from the text :
1. Indigenous games are ................. to a region.
2. The .................isa small oval shaped piece of wood.
3. There are ................. players in each team of Kabaddi.
4. The gaming top is more popular among ..................
5. Achess board has....................
Ans. 1. Native 2. Lattoo 3. Seven 4. Boys 5. 64
Word Power
Guess the game :
1. played with seven stones. ....................
2. Cowrie shells are used for movement. ................
3. A game with seven members in each team. ..............
4. Children hop on one leg. ........................
5. Played with five pieces of small stones....................
Ans. 1. Pithoo Garam 2. Chess 3. Kabbadi 4. Kith-kith
5.Guttce.
■■